باید گفت که فراگیر شدن استفاده از فضای مجازی در کنار مزایای خود، آسیب های جدی به کانون خانواده ها وارد ساخته است. تا جایی که حتی افراد خانواده در کنار هم ساعت ها سرگرم کپی کردن پست ها و متن های مختلف در شبکه های اجتماعی هستند و اصلا متوجه حضور همدیگر نیستند. در این جایگاه لازم است تا والدین نیز برای مصون نگه داشتن فرزندان خود از آسیب های احتمالی اقداماتی را نیز انجام دهند.والدین چه باید بکنند؟
والدین باید برای مصون ماندن فرزندان از آسیبهای خطرناک فضای مجازی ابتدا باید آموزش نحوه صحیح استفاده از تجهیزات الکترونیکی و اینترنت را یاد گرفته و همراه و همیار با فرزندان در فضای مجازی باشند و با نظارت هدفمند و راهنمایی آنها به استفاده بهینه از سایتهای پرمحتوا، سعی کنند از به دام افتادن ناآگاهانه جوانان در سایتهای غیراخلاقی و مخالف با فرهنگ ایرانی اسلامی نقش خوبی را ایفا نمایند.
آسیبهای جسمانی فضای مجازی
در کنار این موضوع باید به بحث آسیب های جسمانی که ممکن این استفاده بیش از حد از این وسیله ها برای هر نفر پدید آورد نیز اشاره کرد. بیماری های چشمی، یکی از شایعترین بیماری ها است. وقتی که زمان زیادی به صفحه مانیتور رایانه یا تلفن همراه خیره شوید احساس خستگی، سوزش، درد و خواب آلودگی می کنید که ناشی از اشعه های صفحه مانیتور است.
معمولا این مشکل از سوی کاربران جدی گرفته نمی شود و بعد از مدتی مجددا به کار خود ادامه می دهند در حالی که تکرار مدام این کار باعث ضعیف شدن و آسیب های دیگر به چشم می شود.
کمردرد، مشکلات قلبی و عروقی، آرتروز گردن و کم تحرکی نیز از جمله آسیب هایی است که استفاده اعتیاد آور از وسایلی مانند موبایل و تبلت و لب تاب می تواند به انسان بزند که بعضی اوقات جبران این آسیب ها فرد را متحمل هزینه های گزافی می کند.
هویتهای گمشده، حاصل فضای مجازی
همچنین گاها دیده شده که این فضاها نیز به موقعیت هایی جهت ساختن هویت های جدید برای افراد نیز تبدیل شده است. مسئله مهمی که ریشه در ضعف شخصیتی افراد می تواند داشته باشد. افرادی با هویت مستقل مرد یا زن پروفایل هایی با نام جنس مخالف تشکیل می دهند و در بهترین حالت آن، اقدام به خالی کردن درونیات کم داشته خویش می کنند و در بدترین حالت ممکن است از دیگران اخاذی انجام دهند.
اگر بخواهیم این موضوع را ریشه یابی کنیم باید گفت فردی که در تماس دائم با فضای مجازی قرار می گیرد، تا آنجا پیش میرود که الگوهای برگرفته از فضای مجازی را مثبت تلقی کرده و سعی در به کار بستن آنها در برخوردها و رفتارهای خویش می کند.
البته ما در محیطهای متفاوت اینترنتی، شاهد ترکیبهای متفاوتی از ویژگیهای منحصر به فرد در دنیای مجازی هستیم، که منجر به کیفیت روان شناختی متمایز از این محیطها میشود که البته این کیفیتها نیز چگونگی درک افراد از خود و دیگران را تعیین میکند و میتوان این ویژگیها را به عنوان مؤلفههای بنیادین مدلی مفهومی برای روان شناسی فضای مجازی در نظر گرفت.
در اینجا نیز با توجه به تمام مسائل ذکر شده، باید به موضوع حقوق افراد در اینترنت نیز اشاره ویژه داشت. چرا که دیده شده افرادی که هویت های متفاوتی را برای خود در این فضاها شکل می دهند مخاطراتی از قبیل دزدی های اینترنتی، سوء استفاده های جنسی، کلاهبرداری های متفاوت را برای دیگران به وجود می آورند. لازم است تا قوانینی تدوین و تصویب شود تا این مخاطرات را به حداقل برساند.
حقوق مجازی در ایران
وضع و اجرای قوانین در هر جامعه ای برای حفظ نظم و حقوق افراد آن جامعه وضع شده است و دستگاههای قانون گذار و همچنین اجرایی و قضایی برای حفظ نظم و امنیت جامعه وارد عمل میشوند. اگر قانون وجود نداشته باشد و یا به خوبی اعمال نشود، در وهله اول حقوق افراد تضییع خواهد شد و در نهایت کل جامعه دچار آشوب و هرج و مرج میشود.
با توجه به افزایش روز افزون کاربران شبکه های مجازی، قانونگذاران وجود قانونی برای حفظ حریم کاربران را ضروری دانسته و برحسب اهمیت موضوع، قانون مبارزه نظام حقوقی فضای مجازی در ایران را تدوین کرده اند.
باید گفت نظام حقوقی فضای مجازی در ایران یک نظام نو پاست که نیاز به تکمیل و تقویت دارد. اگر بخواهیم محورهای اساسی حقوق افراد در فضای مجازی را تدوین کنیم باید همه جوانب را در نظر بگیریم. یکی از این جوانب حق دسترسی کاربران به اطلاعات است که مردم باید نسبت به قوانین و مقررات رسانه های مجازی و حق و حقوقی که هنگام معاملات در فضای مجازی انجام میدهند آگاهی کامل داشته باشند.
برای حفظ اطلاعات و حریمهای خصوصی کاربران، باید قوانین و مقرراتی در یک چارچوب اساسی تدوین شود تا از این طریق فضای مجازی قانونمند شود.
همانطور که در یک جامعه شهروندان دارای حق و حقوقی هستند که باید مورد احترام واقع شوند، در فضای مجازی نیز کاربران دارای حقوقی هستند. پس این حق شهروندی باید حفظ شده و با آنچه باعث نقض حقوق شهروندی میشود مقابله شود.