یکی از راه کارها و یکی از نقش‌ها و ظرفیت‌های مرتبط با نماز برای کنترل آسیب‌های اجتماعی این است که امروز ما نماز را ظرفیت شناسی کنیم و نگاه علمی داشته باشیم به بحث نماز.
به گزارش سادس به نقل از شبستان : “یکی از راه کارها و یکی از نقش‌ها و ظرفیت‌های مرتبط با نماز برای کنترل آسیب‌های اجتماعی این است که امروز ما نماز را ظرفیت شناسی کنیم و نگاه علمی داشته باشیم به بحث نماز. این بحث را به مردم و جوانان تبیین کنیم. خیلی از افراد جامعه ما اصلا نمی‌دانند کارکرد دین برای چیست؟ دین امری است که می‌تواند به زندگی انسان سامان بدهد، از این رو انسان متدین و انسان با نماز زندگی سالم تری می تواند داشته باشد، اهل خشونت نباشد و اهل محبت به خانواده اش باشد. حق الناس را به شدت رعایت کند. اینها باید برای مردم تبیین بشود که قبولی نماز در گرو این امور هست و لمس کنند آثار دین را در زندگی. هر قدر این ظرفیت‌ها در جامعه ما به شیوه‌های مختلف و ابزارهای گوناگون تبیین شود ما بیشتر از آثار نماز در بالا بردن جنبه های روحانی انسان و شیرین شدن زندگی و کاهش آسیب های اجتماعی بهره مند خواهیم شد.” مرکز تخصصی نماز سلسله جلسات گفتار پژوهی با حضور اساتید حوزه و دانشگاه درباره اثرات نماز بر روی کاهش آسیب های اجتماعی برگزار می کند. در چهارمین جلسه از این گفتار پژوهی، حجت الاسلام دکتر ابوالفضل ساجدی، استاد مرکز تخصصی نماز و عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی قم به ایراد سخنرانی در این باره پرداخته است. آنچه در ادامه می آید بخش پایانی بیانات این استاد در نشست مذکور است.
تقویت معرفت قلبی و کاهش آسیب اجتماعی
یکی از مکانیزم‌های اثرگذار در کاهش آسیب‌های اجتماعی، تقویت سطح معرفت قلبی نسبت به خداوند است و این معرفت در کاهش آسیب‌ها اثرگذار است. یکی از آثار نماز این است که سطح معرفت انسان را بالا می‌برد. معرفتی که نوجوان نسبت به یک طفل دارد، این به طور طبیعی معرفت حاصل شده ولی ما یک ظرفیت‌های معرفتی داریم که نیاز به کسب دارد که اگر آن معرفت حاصل شود ما در آسیب قرار نمی‌گیریم. البته منشأ یک سری آسیب‌ها وابستگی ما به اموری است که ارزش وابستگی را ندارند، مثل وابستگی ما به دنیا، وابستگی ما به پول. از طرف دیگر منشأ آسیب، کم ظرفیتی انسان است. انسان کم ظرفیت ، کم طاقت و کم معرفت است، یعنی معرفتش پایین است. این معرفت هرچقدر بالاتر برود ظرفیت انسان هم بالاتر می‌رود و به برخی از آسیب‌ها دچار نمی‌شود.
نماز معرفت انسان را بالا می‌برد و همین بالا رفتن سطح معرفت سبب می‌شود که ما وابستگی به دنیا کمتر داشته باشیم و همین کاهش وابستگی سبب می‌شود که ما نسبت به افراد دنیازده دچار آسیب نشوی. اتفاق دیگری که با افزایش ظرفیت در انسان می افتد این است که آستانه تحمل انسان بالا می رود. قرآن می‌گوید إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا إِلَّا الْمُصَلِّينَ. آیه به ما می فرماید انسان به گونه‌ای خلق شده که اگر نعمتی داشته باشد راحت از نعمت‌ها برخوردار باشد این نعمت سبب می‌شود که از خدا و کار خیر غافل بشود، لذا ما می‌بینیم یک سری ثروتمندانی که همین یک مقداری مشغول ثروت شدند و امکانات دنیا را دارند اما همین سبب غفلتشان از خداوند و از آخرت و انجام وظیفه می شود. کسی هم که از این امکانات ندارد چشمش به دنبالش است و شروع می‌کند به عجز و لابه کردن شروع می‌کند به شکوه کردن از خدا، شاکی است از خودش، شاکی است از جهان، از همه چیز شکایت می‌کند.
منشأ آسیب ها انحلال در داشتن و نداشتن است
نماز یکی از ویژگی هایش این است که به انسان ظرفیت می‌دهد، وقتی ظرفیت داد آن وقت دیگر آسیب ها نمی توانند در او کارگر شوند. توجه کنیم که منشأ آسیب‌ها یا نداشتن هاست یا داشتن‌ها، و این آسیب ها وقتی کارگر می شود که کسی روح ش را به این داشتن ها و نداشتن ها بفروشد. ما برخی از آسیب‌ها را در میان کسانی می‌بینیم که ندارند و به خاطر نداشتن دچار آسیب می‌شوند یعنی فقر آنها را دچار آسیب می‌کند مثلا فقر اقتصادی، ولی همه آسیب‌ها منشأشان فقر اقتصادی نیست. ما برخی آسیب‌ها را در خانواده‌های مرفه می‌بینیم، آسیب‌های فرهنگی در خانواده‌های مرفه بیشتر ایجاد می‌شود، مثلا خانواده‌هایی که به راحتی طلاق می‌دهند و طلاق می گیرند. یکی از ریشه‌های طلاق‌ها مشکلات اقتصادی است، در خانواده‌هایی که در سطح پایین تری از معیشت قرار دارند عامل مهم طلاق اقتصادی است اما در خانواده‌های مرفه عوامل طلاق برمی گردد به عوامل فرهنگی، با اینکه شما می بینید که خانواده از حیث وضعیت مالی مشکلی ندارد ولی عوامل فرهنگی سبب طلاق می‌شود، مثلا می بینید که ظرفین آستانه تحمل پایینی دارند چرا؟ چون سعه صدر نیست و ظرفیت ها پایین آمده است اما نماز یکی از آثارش این است که ظرفیت انسان را بالا می‌برد به گونه‌ای که نه فقر او را دچار آسیب می کند و نه غنا و لذا قرآن می‌فرماید: انّ الانسان خلق هلوعا / انسان حریص است؛ انسان کم ظرفیت و کم طاقت است. می فرماید: اذا مسه الشر جزوعا / وقتی سختی ببیند، راحتی نداشته باشد و فقر داشته باشد، آه و ناله و شکوه هایش بلند است، داد می‌زند و به خدا شکایت می‌کند و از همه چیز بیزار است: و اذا مسه الخیر منوعا/ امکانات هم که بهش بدهی دچار غفلت می شود و به دیگران کمک نمی‌کند و غرور و کبر او را می‌گیرد اما قران این جا یک استثنایی را هم بیان کرده است: اِلّا المصلّین/ مگر اینکه نمازگزار باشد. به دنبالش هم می‌فرماید انسان نمازگزار باید اینگونه باشد: الذین فی اموالهم حق معلوم للسائل و المحروم / خب انسان اهل صلاه به حقوق خانوادگی به حقوق اجتماعی اهمیت می‌دهد و می داند که پذیرش نمازش در گرو رعایت حقوق هست، خلاصه بحث این شد که نماز ظرفیت به انسان می‌دهد و وقتی ظرفیت را به انسان داد دیگر نه فقر او را دچار آسیب می‌کند و نه دینار.
هنوز نگاه علمی به ظرفیت های نماز نداریم
پس نماز می‌تواند از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کند. اما یکی از راه کارها و یکی از نقش‌ها و ظرفیت‌های مرتبط با نماز برای کنترل آسیب‌های اجتماعی این است که امروز ما نماز را ظرفیت شناسی کنیم و نگاه علمی داشته باشیم به بحث نماز. این بحث را به مردم و جوانان تبیین کنیم. خیلی از افراد جامعه ما اصلا نمی‌دانند کارکرد دین برای چیست؟ دین امری است که می‌تواند به زندگی انسان سامان بدهد، از این رو انسان متدین و انسان با نماز زندگی سالم تری می تواند داشته باشد، اهل خشونت نباشد و اهل محبت به خانواده اش باشد. حق الناس را به شدت رعایت کند. اینها باید برای مردم تبیین بشود که قبولی نماز در گرو این امور هست و لمس کنند آثار دین را در زندگی. هر قدر این ظرفیت‌ها در جامعه ما به شیوه‌های مختلف و ابزارهای گوناگون تبیین شود ما بیشتر از آثار نماز در بالا بردن جنبه های روحانی انسان و شیرین شدن زندگی و کاهش آسیب های اجتماعی بهره مند خواهیم شد.