سادس/مازندران به لطف بارش باران در مناطق جنگلی شهرستان تنکابن حریق گسترده در این منطقه مهار شد اما بازخوانی روایت این آتش سوزی از میان حادثه زوایای پنهانی از ماجرا را بازگو می‌کند.
دوشنبه ۶ آذرماه ۱۴۰۲
ساعت ۱۰ و ۱۵ دقیقه، به آخرین روستا رسیدم، محلی که تنها نقطه دسترسی به حریق جنگل است. «بالاس»، روستایی در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا از توابع دهستان دوهزار بخش کوهستان شهرستان تنکابن. اینجا توقف‌گاه گروه‌های مختلف اعم از سمن‌ها، هیات‌های کوهنوردی، بسیج و نیروهای حفاظت منابع طبیعی و محیط زیست است که در حال اعزام به مناطق در حال حریق هستند.
یک خودروی آتش نشان در حال پر کردن دبه‌های ۱۰ و ۲۰ لیتری است و چند اسب، قاطر و نیز چند موتورسوار در انتظارند تا آب را به دل جنگل انتقال دهند. هوا آفتابی است و دمای هوا حدود ۱۸ درجه؛ اما باد شدید و نسبتا گرمی در منطقه می‌وزد. صف طویلی از خودروهای امدادی و شخصی نیز در منطقه هستند. گویا از صبح مردم بسیج شده‌اند.
گروه کوهنوردی پشتیبان و مجهزی پیش‌تر از همه عازم می‌شود. آن‌ها از روز نخست آتش سوزی در منطقه‌اند و حالا پنجمین روز حضور مستمر آنان است. “بهزاد مرغوب” یکی از لیدرهای گروه می‌گوید: روز پنجشنبه حوالی ساعت ۲ بعدازظهر یکی از تیم‌های در حال صعود به قله، اطلاع دادند که دودی غلیظی در این مناطق مشاهده می‌شود.
مرغوب از حضور گروه‌های کوهنوردی در قالب تیم‌های پنج نفره بلافاصله پس از اطلاع خبر داد و گفت: با کمک کوهنوردان منطقه آتش تا ساعتی از شب مهار شد اما روز جمعه با وزش باد گرم، آتش در سمت دیگر ناحیه سوخته مجدد آغاز شد.
به گفته او، افزایش دمای هوا و وزش باد در روزهای جمعه تا یکشنبه در مناطق بالادست سبب گسترده شدن آتش شده است. مرغوب می‌گوید: مهارآتش توسط نیروهای مردمی و بومی و گروه‌های کوهنوردی و تیم‌های آفرودسواران در چندین مرتبه انجام شد اما هیچ‌گاه اطفای کامل حریق صورت نگرفت و هربار پس از چند ساعت توقف، مجددا آتش در گوشه‌ای دیگر از منطقه برخاسته و شیوع پیدا می‌کرد.
وی معتقد است سطحی که اکنون طعمه حریق شده بیش از چند ۱۰ هکتار است. مرغوب می‌گوید: حریق در سطح جنگل بوده و برگ‌های خشک پای درختان و نیز درختان خشک افتاده یا ایستاده را طعمه کرده است اما اگر مهار نشود امکان سرایت آتش به درختان جوان و کهنسال چندین ساله وجود دارد.
از او درباره حضور بالگرد اطفای حریق در منطقه پرسیدم و مرغوب با لحنی خاص پاسخ داد: «یک بالگرد با یک یا دوبار آمدن که فایده ندارد؛ آبی که رها می شود اصلا به آتش نمی رسد. دیروز بعدازظهر یکبار آمد امروز صبح هم یکبار، اینجوری اصلا نیاید بهتره».
گروه کوهنوردی می‌رود و گروهی از موتورسواران بازمی‌گردند تا نفسی چاق و دبه‌های آب را پر کنند و مجددا به منطقه حریق برگردند. همه آنان می‌گویند آتش دیگر قابل مهار نیست مگر اینکه باران ببارد.
بومیان حاضر در منطقه که رفته‌رفته بر تعدادشان افزوده می‌شود نیز معتقدند اگر باران نبارد آتش سراسر جنگل را فراخوهد گرفت. با همین نگرانی از حریق وسیع قدم در راه منطقه آتش سوزی می‌گذارم.
پس از یک ساعت پیاده‌روی در دل جنگل و باریکه راهی که به واسطه تردد بومیان و دام‌هایشان برجای مانده، دود و آتش نمایان می‌شود. همانطور که مرغوب گفته بود آتش در قسمت سطحی جنگل سرایت کرده و تنها برخی درختان خشک را طعمه کرده است. چشم که می‌چرخانی هر چندصد متر در گوشه‌ای امدادگران مشغول اطفای حریق هستند.
“ارسلان عباس‌زاده”، یکی از بومیان «بالاس» است که در حال برگشت به سمت روستاست. او می‌گوید: «جاری خاموش آبا، آب چشمه ره لوله بَکِشِیم، اَلَن جاری تَمانه، وَنی بیشیم جیری، سمت اشتوج، اُوجه اَلَن خطریَه». (با لوله کشی آب چشمه، آتش بالادست خاموش شده و مشکلی ندارد. اکنون خطر در پایین دست و مجاور روستای «اشتوج» است که حریق به آنجا نزدیک شده).
ساعت ۱۵ و ۲۵ دقیقه است. صدای بالگردی که برای اطفای حریق آمده به گوش می‌رسد. پنجمین بار است که صدای بالگرد را می‌شنوم. همچنان باد می‌وزد و دود از خاکستر موجود در کف جنگل برمی‌خیزد. هرچند که تقریبا در بالادست آتش مهار شده اما کماکان بیم شعله‌ور شدن دوباره آتش وجود دارد. یاد حرفهای ارسلان که می‌افتم، نگرانی‌ام بیشتر می‌شود.
اما حضور پررنگ جوانان در قالب هیات‌های چندنفره کوهنوردی و طبیعت‌گردی با تجهیزات و نیز گروه‌هایی در قالب پشتیبانی اعم از دختر و پسر با آوردن غذاهای آماده و نان و آب، تنها جلوه دلچسب میان آن‌همه دلهره بود که دلگرمی وصف ناپذیری به گروه‌های اطفای حریق داد؛ در مسیر برگشت از میانه جنگل نیز گروهی را دیدم که کیسه زباله به دست در حال پایش مسیر بودند تا مبادا زباله در میانه جنگل بکر رها شود.
ساعت ۱۶ و ۵ دقیقه به توقف‌گاه برگشتم، بیشتر مسئولین شهرستانی حاضرند و مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران در حال بسیج نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی است؛ از او درباره مساحت آتش سوزی پرسیدم.
وی با بیان اینکه مساحت پس از بررسی کارشناسی و برداشت سطح، قابل عنوان است گفت: حادثه توسط عامل انسانی رخ داده که می‌تواند شکارچی یا حفاران غیرمجاز باشند اما اطفای حریق در این منطقه به دلیل شیب زیاد و صعب‌العبور بودن بسیار دشوار است.
مهرداد خزایی‌پول، شدت هوای گرم را سبب گسترش مجدد آتش دانست و افزود: به دلیل وجود دالان‌های باد در دره و صخرهها، دود زیادی تولید می‌شود و از نگاه دور تصور می‌شود که سطح وسیعی از جنگل در حال سوختن است اما این‌طور نیست.
می‌خواهم برگردم که خبر می‌دهند آتش در پایین دست روبه گسترش است. با یک اکیپ کوهنوردی از مسیر جاده اصلی به سمت مناطق پایین دست دهستان دوهزار راهی می‌شویم. در منطقه‌ای که با نام محلی «تَله» شناخته می‌شود، خودروها متوقف شده‌اند؛ گویا محور اصلی از صبح به جهت جلوگیری از حضور مردم در منطقه مسدود شده اما خودروهای بسیاری در آن سو منتظرند.
ساعت ۱۷ و ۱۵ دقیقه است. شعله‌های آتش در دل جنگل و کوه در حالیکه هوا رو به تاریکی است، نمای ترسناکی دارد. زبانه‌های آتش کم‌کم بیشتر می‌شوند. منطقه‌ای که حالا در آتش می‌سوزد به علت شیب زیاد تقریبا غیرقابل دسترسی است. هیاهوی و همهمه بین مردم حاکی از نگرانی و ترس آنان است.
گروهی از کوهنوردان با هماهنگی یگان منابع طبیعی در تدارک‌اند تا به محل آتش برسند. منطقه وسیعی در حال سوختن است. مردمی که در محل حضور دارند معتقدند اگر باران نبارد نیمی از جنگلهای منطقه دوهزار تنکابن تا فردا صبح طعمه حریق خواهند شد.
پیش‌بینی‌های هواشناسی می‌گویند، بارندگی در منطقه حتمی است اما از چه ساعتی دقیقا مشخص نیست. به احتمال زیاد پس از نیمه‌های شب بارندگی آغاز می‌شود اما اکنون هوا مهتابی همراه چند لکه ابر است. هوا رو به سردی گذاشته و دیگر از باد خبری نیست.
سه‌شنبه ۷ آذرماه ۱۴۰۲
باران از ساعت ۳ بامداد آغاز شده و همچنان بارش ادامه دارد. گروه‌های کوهنوردی ساعات آغازین صبح از جنگل خارج شده‌اند.
ساعت ۱۰ با “بهزاد مرغوب”، لیدر گروه کوهنوردی، تماس گرفتم؛ او گفت: با اتمام بارندگی بار دیگر دود در منطقه «تله» برخاسته اما با سرمای هوای و مه غلیظ مناطق بالادست، امکان شعله‌ور شدن آتش بسیار کم است چراکه رطوبت بالا رفته و جنگل خیس است؛ امیدواریم بارندگی مجددا آغاز شود در غیر این‌صورت با پایداری هوا مجددا تیم‌های کوهنوردی به منطقه اعزام می‌شوند.
مرغوب از وقوع حادثه برای یکی از بومیان منطقه خبر داد و گفت: جوانی که به همراه گروهی از بومیان برای اطفای حریق در منطقه حضور داشت، متاسفانه از دره پرت شد و اکنون در ICU بیمارستان تنکابن بستری است.
رئیس بیمارستان شهید رجایی تنکابن در گفت‌وگو با سادس از شکستگی جمجمه این جوان خبر داد و گفت: خوشبختانه سطح هوشیاری مصدوم حادثه حریق خوب است و به محض پایداری وارد اتاق عمل خواهد شد.
ساعت ۱۴ و ۴۰ دقیقه، بارندگی در مناطق بالادست شهرستان تنکابن و محدوده حریق مجددا آغاز و به لطف بارش‌های مستمر حالا اطفای کامل حریق جنگل انجام شد.
ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقه و کماکان بارش‌ها ادامه دارد.
رئیس بیمارستان شهید رجایی تنکابن از انجام موفق عمل جراحی و پایداری شرایط مصدوم خبر داد و با اشاره به بستری وی در بخش مراقبت‌های ویژه گفت: مصدوم شرایط عمومی مناسب و پایداری دارد و امیدواریم طی چند ساعت آینده شاهد روند بهبودی و هوشیاری کامل این جوان باشیم.
اطفای کامل حریق ۶ روزه جنگلهای تنکابن سرانجام به لطف باران انجام شد و بازهم طبیعت به داد طبیعت رسید. البته تلاش‌های مردم و دوست‌داران و حامیان محیط زیست و طبیعت در اطفای آتش سوزی جنگلی را می‌توان حائز اهمیت و مفید و مغتنم ارزیابی کرد؛ جنگلی که قربانی آتش بی‌فکری انسان در عصر دانایی شد و معلوم نیست چند هکتار جنگل دیگر باید نابود شوند تا ارزش واقعی جنگلهای نفیس هیرکانی بر همگان اثبات شود. اما براستی اگر بارش‌ها به داد جنگل نمی‌رسیدند فرجام این حریق چه سرنوشتی پیدا می‌کرد؟
انتهای پیام