هرساله ۲ اردیبهشت ماه مصادف با ۲۲ آوریل به عنوان روز جهانی زمین شناخته می‌شود. امسال شعار این روز سرمایه گذاری در محیط زیست تعیین شده است. پسماند و مدیریت آن در دنیای امروز یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی محیط زیست است این در حالیست که مدیریت پسماند می‌تواند به عنوان یکی از مصادیق سرمایه گذاری در محیط زیست شناخته شود.
محمد الموتی در گفت‌وگو با سادس، ضمن تاکید بر موضوع تولید به عنوان یکی از اصلی ترین چالش‌های مدیریت پسماند خاطرنشان کرد: استراتژی اساسی و اصلی مدیریت پسماند با محوریت مردم باید در بخش تولید باشد. در یک دهه گذشته در بخش آموزش تفکیک از مبداء و تفکیک در ایستگاه‌های خاص انجام شده اما نکته ای که مغفول مانده مدیریت تولید پسماند است. ما یکی از صدرنشینان لیست سرانه تولید پسماند در دنیا هستیم و عددی که در دنیا به صورت نرمال ۳۵۰ تا ۵۰۰ گرم برای هر نفر است، در کشور ما به ۸۵۰ تا ۱۱۰۰ گرم به ازای هر نفر می‌رسد و این به علت نبود آموزش مناسب بوده است.
وی افزود: وقتی از مردم صحبت می‌کنیم، منظور بخشی از جامعه است که جزو مسئولان محسوب نمی‌شوند. اصناف، فروشگاه‌ها، کارخانجات و صنایع همه و همه در این دسته بندی جای می‌گیرند. برای مثال وقتی یک کارخانه پفک تولید می‌کند، می‌تواند با کاهش حجم هوای درون آن و به تبع کاهش پلاستیک مصرفی، کمک زیادی به کاهش تولید زباله کند. جمله محوری ما برای حل و فصل مسئله پسماند باید مدیریت تولید سرانه پسماند باشد.
تفکیک از مبدا، طرحی که فعلا به جایی نمی‌رسد
الموتی با اشاره به موضوع تفکیک زباله از مبدا گفت: متاسفانه موضوع تفکیک از مبدا زباله در یک دهه گذشته موفق نبوده است. خانواده‌های بسیاری خود را ملزم می‌کنند تا دستورالعمل‌های تفکیک صحیح را انجام دهند اما زمانی که می‌بینند کارگر شهرداری جلوی چشم آن‌ها دوباره زباله‌ها را با هم ترکیب می‌کنند، حس می‌کنند تلاش بیهوده ای کرده اند. این تلاش در یک لحظه از بین می‌رود و در واقع برخی نهادهای حاکمیتی خود در تفکیک از مبدا با مردم همکاری نمی‌کنند.
مدیریت پسماند، می‌تواند برای ما «آب» ذخیره کند
وی با اشاره به ارتباط مدیریت پسماند و مدیریت آب اظهار کرد: تفکیک پسماند هرچقدر دقیق تر انجام شود، سبب صرفه جویی در مصرف آب می‌شود. پسماند ترکیبی در محل بازیافت ۴ تا ۶ بار شسته می‌شود و اگر به طور صحیح تفکیک شده باشد این عدد کاهش خواهد یافت. البته این آب، آب ظاهری است و در کنار آن آب مجازی هم وجود دارد که در فرایند تولید، انتقال و دفع زباله مصرف می‌شود.
جایگاه محیط زیست در مدیریت پسماند کجاست؟
الموتی ضمن اشاره به جایگاه محیط زیست در موضوع مدیریت پسماند گفت: وقتی فاکتور محیط زیست را در مسئله مدیریت پسماند بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که به هیچ وجه اهمیتی به محیط زیست داده نشده است. در کشور ما به علت نبود مدیریت سیستماتیک پسماند، در بیش از ۸۰ درصد روستاها نقطه ای وجود دارد که پسماند دپو و سوزانده می‌شود و تولید شیرابه می‌کند. جانمایی ۳۷ هزار نقطه دپوی زباله درست انجام نشده است و شیرابه حاصل از این پسماند مستقیما وارد منابع آب زیرزمینی و به تبع آن وارد آب کشاورزی می‌شود. همچنین این موضع باعث می‌شود تا آب دارای فلزات سنگین شود و جانمایی نادرست برخی محل‌های دپوی زباله باعث شده تا شیرابه آن به آبخوان‌ها نشت کند.
این کارشناس حوزه پسماند اضافه کرد: وقتی تفکیک به درستی مدیریت نشود، در مرحله انتقال نیز به علت استفاده از وسایل حمل و نقل غیراستاندارد مسیر انتقال مملو از زباله خواهد شد و این موضوع سبب ایجاد گازهای مختلف می‌شود که آلودگی هوا را در پی خواهند داشت. متاسفانه مسئولان مدیریت پسماند تصور می‌کنند که مدیریت پسماند تنها برداشتن زباله از جایی و انتقال به جای دیگر و در نهایت سوزاندن آن است.
آموزش‌های زیست محیطی؛ موضوعی که دهه‌ها نادیده گرفته شده است
الموتی با اشاره به موضوع پسماندهای پلاستیکی و تجدیدناپذیر گفت: دستورالعمل‌های ناقصی برای مدیریت، رسیدگی و نظارت بر پسماندهای پلاستیکی وجود دارد اما همان‌ها نیز اجرا نمی‌شود. ما نیازمند نهادینه کردن موضوع مدیریت پسماند، مدیریت پاکیزگی و مدیریت زندگی سالم برای تولید پلاستیک در خانواده‌ها هستیم.
وی ادامه داد: برای مثال اکثر تشکل‌های مردم نهاد زمانی که در محیط زیست برای پاکسازی طبیعت حضور دارند، به کرات با پسماند خطرناک و تجدیدناپذیر پوشک بچه مواجه می‌شوند. بدیهی است که افرادی که در حال حاضر فرزند نوزاد دارند و پوشک مصرف می‌کنند، حد اقل ۲۵ سال سن دارند و عموما متولد دهه‌های ۶۰ و ۷۰ هستند. این نشاندهنده نبود آموزش مناسب درباره محیط زیست به نسل‌های گذشته است. باید سبک زندگی سالم زیست محیطی در کشور ما تبدیل به ارزش و هنجار شود.
الموتی در پایان تاکید کرد: برخی از مسئولین ما ذهنیت نادرست و ساده انگارانه ای از موضوع مدیریت پسماند دارند. ما در حوزه پسماند با فعالیت شبکه‌های اقتصادی پنهان و درهم تنیده مواجه هستیم که تلاش‌های مدیریت پسماند را با مشکل مواجه می‌کند. این در حالی است که مدیریت صحیح طلای کثیف می‌توانند اقتصاد دانش بنیان ایجاد کند و سودآور باشد. اصلی ترین اولویت ما در حوزه مدیریت پسماند باید اول ایجاد هنجار و دوم مبارزه با مافیای پسماند باشد. البته در کشور ما طرحی توسط تشکل‌های مردم نهاد و دانش بنیان و تعاون های روستایی با عنوان مدل مدیریت اجتماعی پسماند یا ماپ اجرا شده و این مدیریت اجتماع محور توانسته مشکل پسماند را صد درصد حل کند و برای خانواده‌ها نیز ایجاد درآمد کند. این مدل باید به عنوان الگویی در بخش‌های دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
انتهای پیام