اين روزها با نزديک شدن فصل سرما و برودت و پديده اينورژن )وارونگي هو( بحث ترافيک در تهران به مسئله اي حاد تبديل شده و در فقدان مديريت متمرکز و برنامه بلند مدت که هيچ ، حتي ميان مدت وکوتاه مدت ، معضل اجتماعي، فني وتخصصي شهر تهران شده و سالانه صدها نفر از مردم تهران بدين سبب سر بر بالين مرگ مي نهند به گفته حبيب کاشاني عضو شوراي شهر تهران در آبان ماه سال جاري 412 نفر از همشهريان تهراني بر اثر استنشاق هواي آلوده جان خويش را ازدست داده اند که اين پديده بسيارتأسف بار است !!
در اين زمينه هر کدام از سازمان هاي متولي(بدون ذکر نام مي گوييم تا نقض غرض نشود.) راهکارهايي را ارائه مي دهند تا کار را بزعم خود به نتيجه برسانند. غافل از آنکه روزگار تک صدايي و تصميم گيري هاي فردي درون سازماني سپري شده است ولازم است هر کدام از سازمانها ونهادهاي ذيربط به وحدت نظر رسيده تا به نتيجه واحدي نايل آيند و مديريت يکپارچه شهري ويا مديريت اياب و ذهاب را به متولي خاصي بسپاريم. اينکه آلودگي هوا و ترافيک تهران را به فقدان برنامه و عدم کنترل پليس راهور تهران نسبت دهيم همان اندازه بي معنا ويک طرفه خواهد بود که سازمان حفاظت محيط زيست يا شهرداري تهران را در اين نابساماني دخالت داده و مقصر جلوه دهيم و يا در اين خصوص اظهار نظر نموده و قضاوت زود هنگام وبي مطالعه نماييم!! واقعيت اين است که دنياي سايبري و رسانه و الکترونيک هر چند به کمک نهادهاي ذيربط ومسئول در اين خصوص آمده ولي همان اندازه در ارکان نهادهاي عمل گرا چون شهرداري و نيروي انتظامي خلل ايجاد کرده و آنها را با مشکلاتي مواجه کرده است.
طبق آمار ارائه شده از سوي پليس راهور فاتب در حدود 6 مليون خودرو در سطح شهر تهران وحومه آمد و شد دارند که البته به نظر شهرداري تهران اين رقم کمتر و در حدود 4 مليون خودرو است. و بر اساس آخرين آمار مرکز شماره گذاري پليس راهور روزانه بيش از 1030 خودروي جديد وارد چرخه ترافيکي تهران مي شود.از ابتداي فروردين تا پايان آذر ماه امسال بيش از 284 هزار خودروي جديد به بزرگراه ها و خيابانهاي تهران وارد شده و اين مشخص است که ظرفيت محدود شبکه بزرگراهي تهران به موازات افزايش خودرو ها نمي تواند افزايش يابد.
طبق آمار ارائه شده در روزنامه همشهري مورخ دوشنبه 95/10/6 تنها به صف شدن ماشين هاي نو امسال که در تهران پلاک شده اند ترافيکي به درازاي تقريبي 1130 کليومتر ايجاد مي شود. مهمترين مسئله غامض در اينجا مديريت يکپارچه حمل ونقل درون شهري است که سازمانهاي متولي در اين خصوص طرح جامع و مانعي را ارائه نکرده اند.نگارنده چند سال پيش، در جرايد و محافل مطبوعاتي مطلبي مطالعه کرده بود که واگذاري راهور تهران به مديريت شهري در دست بررسي است. اما در اولين نگاه، با ديد سياسي به آن نگريستند که شهرداري براي اينکه ميدان وقدرت مانور خويش را بيشتر کند اين پيشنهاد را ارائه کرده يا از آن حمايت مي کند.اما به هر حال مردم از دستگاه حاکميت به معناي اعم انتظار دارند که به اين مشکل افسارگسيخته سر وسامان دهند و آنرا به نحوي که رضايت قاطبه مردم را بر آورده نمايد حل کنند. دراين زمينه دستگاههاي مرتبط مثل شهرداري تهران وپليس راهور وحتي وزارت صنعت ومعدن وتجارت وظايفي دارند که بعضا آن را به صورت نيم بند و ناقص انجام مي دهند.گرچه زحمات هر کدام از دستگاه ها قابل توجه است، اما هيچکدام به صورت کارشناسي، مداوم و مستمر نبوده و نيست.
در اين ميان مشکل ترافيک شهري که ارتباط مستقيمي با منشأ آلودگي هاي هواي تهران دارد و اين آلودگي سالانه جان صدها تن از مردم اين کلان شهر را مي گيرد، با اين تعارضات وظايف دستگاهها با يکديگر حل شدني نيست. براي معضل ترافيک تهران بايد در ابتدا از راهکارهاي ايجابي بهره مند شد و اقدام کرد، نه سلبي و دنبال مقصر گشتن !! در تخلفات راهنمايي و رانندگي هزينه جرايم هرچقدر بزرگتر و بيشتر باشد دليل بر حل آن نيست در ثاني اين امر مردم را نسبت به دستگاههاي مسئول بدبين مي نمايد. دستگاهها ذيربط مثل پليس راهنمايي ورانندگي، شهرداري تهران و سازمان حفاظت محيط زيست ضمن آنکه در اين زمينه با همکاري دستگاه اجرايي و تقنيني متولي واحدي بيابند بايد به آموزشهاي فرهنگي بديع و نو متوسل شده و مردم را در حل مشکل ترافيک به ميدان آورند و مديريت مشارکتي را سر لوحه حل اين مشکل قرار دهند.چرا که يک حرکت نو و تغيير اجتماعي به مرور زمان جا افتاده و شکل مي گيرد و در اين خصوص ما بايد يک فراخوان عمومي بدهيم و از متخصصان امر حل اين معضل عمده وتأسف بار را بخواهيم اين شايد اولين گام و کمي سخت باشد اما شدني است.
نظر خواهي از متخصصان امر حمل ونقل و ترافيک ومتعاقبا مردم مي تواند جزو نخستين گامها باشد وبرگزاري همايش در اين زمينه وارائه راهکارهاي عملي متناسب با مقتضيات جامعه وصرف بودجه هاي اختصاصي از ديگر موارد حل معضل ترافيک است، ولي فرهنگ سازي از مهمترين امور در اين راستا است. مدتي است که صدا وسيما بعنوان رسانه ملي کشور وله هاي تبليغاتي وآموزشي در خصوص چگونگي مواجه و روبرو شدن با فرهنگ ترافيک را پخش نمي کند.لازم است پليس راهور تهران بزرگ ومديريت حمل ونقل ترافيک شهرداري تهران با برگزاري جلسات هماهنگ، براي توجيه مردم برنامه هاي فرهنگي را تدارک ببينند و مشوق هاي تبليغاتي را دردستورکار قرار دهند. تنها نصب چند دوربين در چهار راه هاي مهم تهران حل کننده مشکل نيست و اين کار حضور به موقع و مستمر پليس راهور را در خيابان هاي هاي تهران منتفي نمي سازد.
کارهاي فرهنگي بايد با همکاري رسانه ملي قوت گيرد تا به مرور زمان به عنوان يک فرهنگ در جامعه نمود و تبلور پيدا کند.بستن کمر بند ايمني و تبليغات آن در صدا و سيما يک کار فرهنگي بود که اکنون به يک بايسته و الزام قانوني بين مردم تثبيت شده است.( تعيين هميار پليس يک کار ديگر فرهنگي بود که مورد پذيرش مردم قرار گرفت اما متأسفانه استمرار نداشت!! هرگونه برخوردهاي سلبي و تعيين جرايم راهنمايي و رانندگي در اولويت بعدي پس از فرهنگ سازي قرار دارند و اين يک امر واضح و مبرهن است. نظر خواهي ازمردم وتعيين بسته هاي تشويقي مناسب براي حل معضل ترافيکي مي تواند ازديگر راههاي حل مسئله ترافيک باشد. تعيين مرجع وشوراي عالي ترافيک تهران و تعيين وظايف بخشي دستگاههاي مسئول و تعيين مديريت واحد در سطح حاکميتي انجام وايجاد طرح جامع کنترل ترافيک تهران و تعيين حوزه نظارتي براي انجام بهينه اين مهم، پيگيري شايسته درگسترش دفاتر پيشخوان دولتي و جلوگيري از تردد بي رويه در سطح شهر براي انجام کارهاي اداري مردم،استاندارد کردن خودرو هاي توليد داخل،الزام سالانه معاينه فني خودروهاي تهران، رايگان کردن حمل و نقل عمومي خصوصا اتو بوس هاي مسافر کشي درون شهري در طول دوران بحران آلودگي هواي تهران، از رده خارج کردن خودروهاي آلوده ساز در اسرع وقت، بستن کارخانه هاي آلود کننده از سطح شهر مثل روغن نباتي قو در نزديکي ترمينال جنوب تهران و کارخانه شن وماسه خاور شهر (نزديک تهران) از ديگر مواردي است که مي تواند در سطح قابل توجهي از بار ترافيکي و همچنين آلودگي هواي تهران بکاهد به شرط آنکه حميت ملي در اين خصوص در سطح مردم ومسئولان وجودداشته باشد واز برخوردهاي سطحي وغير تأثيرگذار در اين زمينه پرهيزشود. پس:
آفتاب آمد دليل آفتاب چونکه حق مي بايدت رخ برمتاب!! حميد رضا تقوا کارشناس ارشد امور اجتماعي وفرهنگي