فرهنگ عاشورا همان زير بناي عقيدتي و فكري است كه در وجود مبارك حضرت اباعبدالله‌الحسين(ع) و شهيدان و اسيران كربلا نهفته بود و سبب پيدايش حماسه و ماندگاري آن قيام شد.
به گزارش سادس ،ماجراي حزن انگيز عاشورا و قيام سرور و سالار شهيدان و رهبر آزادگان جهان، در تمام تاريخِ پس از خود الهام‌بخش حركت‌هاي مردمي و قيام‌هاي آزادي‌خواهانه بسياري شد.
با تأملي در بيانات، خطبه‌ها و نامه‌هاي آن حضرت برايمان كاملاً روشن مي‌شود كه هدف اساسي نهضت عاشورا، پيشگيري واصلاح مفاسد اجتماعي بود؛ آن هم با روش امر به معروف و نهي از منكر؛ چنانچه در جايي مي‌فرمايند:
من از روي خودخواهي و خوش‌گذراني يا براي فساد و ستمگري از مدينه خارج نمي‌شوم؛ بلكه هدف من از اين سفر امر به معروف و نهي از منكر است و خواسته‌ام از اين حركت اصلاح مفاسد و احيا كردن سنت و قانون جدم رسول خدا (ص) است.
يکي از مهم‌ترين کارکردهاي عزاداري ايام محرم و صفر، ايجاد همبستگي در جامعه است. علاوه بر عقيده مذهبي مردم، مراسم ديني از مهم‌ترين عوامل بازدارنده در بروز ناهنجاري‌هاست.
عاشورا در حقيقت يک مدل است براي کساني که در آن از مبارزه يک دسته‌ي کوچک اما با ايماني بزرگ، در مقابل ظلم و ستم تا مرز شهادت، درس‌هاي زيادي مي‌گيرند. ازسويي ديگر در حالي که صنعتي شدن و فرآيند مدرنيسم در غرب باعث جدايي انسان‌ها از هم مي‌شود، مراسم مذهبي همچون عزاداري ايام محرم، موجب پيوند ميان نسل‌ها شده و از دورافتادگي و جدايي انسان‌ها از يكديگر جلوگيري مي‌کند.
پيوستگي و استمرار فرهنگي کارکرد ديگر اين مراسم است؛ چرا که در آن افراد متعلق به نسل‌هاي مختلف در کنار يکديگر جمع شده و در تعامل و مشارکت قرار مي‌گيرند. به اين ترتيب از انقطاع و گسستگي تاريخي و فرهنگي جامعه جلوگيري به عمل مي‌آيد.
علاوه بر اين در سوگواري ايام محرم ؛ طبقات مختلف اجتماعي از تاجر و کارگر، استاد و دانشجو، فقير و غني، شهري و روستايي، دولتمردان و شهروندان، بدون هيچ‌گونه صف‌بندي جداگانه‌اي و با وضعيتي يکسان در آن حضور مي‌يابند و به هدف مشترکي دست مي‌يابند.
در حقيقت مهم‌ترين نقش محرم و عزاداري حسيني ،زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا و قيام عظيم اربعين حسيني شيعيان سراسر عالم است، همين وحدت‌آفريني و ايجاد وفاق اجتماعي حول اصول و قواعدي است که جوهر و روح فرهنگ ايران اسلامي به شمار مي‌رود.
تحريف واقعه‌ي عاشورا و واژگون نشان دادن پيام و هدف امام حسين (ع)، موضوع امروز و ديروز بدخواهان نيست؛ بلكه از همان فرداي نهضت بود كه ستمگران تمام همت خود را صرف وارونه نشان دادن اين نهضت كردند.
در روزگار پرشتاب و پرفتنه، حتي اهل ايمان و پيروان قرآن نيز در مقابل بسياري از آسيب‌ها مصونيتي ندارند؛ وقتي عزم دشمن را براي تغيير ارزش‌ها و هنجارهاي جامعه‌ي خود در تمامي عرصه‌ها شاهد هستيم، باور مي‌كنيم كه بدخواهان براي منحرف نمودن حرکت عاشقانه ما از معناي حقيقي آن، برنامه‌ريزي كرده و بابت اجراي برنامه‌هايشان هزينه مي‌نمايند.
متأسفانه در اين ميان ديده مي‌شود كه برخي از دوستان و مخلصان نيز ناخواسته و ناآگاهانه به اين رفتار دامن مي‌زنند و بي‌آن كه بدانند آلت دست مغرضان و كوردلان مي‌شوند و در بي‌اثر كردن عاشورا، تمايل به اسطوره‌سازي، احساسي و عاطفي جلوه دادن قيام عاشورا، تغيير ارزش‌هاي عاشورا، رواج غلو و خرافات، تفسير دنيوي كردن از عاشورا و … نقش ايفا مي‌كنند. به جرأت مي‌توان گفت كه هيچ چيز به اندازه‌ي جهل و ناآگاهي افراد، دشمنان دين را در رسيدن به اغراض پليدشان ياري نمي‌كند.
عزاداري در ماه محرم وصفر، بستر ارزشمندي براي ارتقاء دانش و بينش عمومي نسبت به نهضت عاشورا و اهداف والاي امام حسين (ع) است. زيرا اگر حادثه‌ي عاشورا صرفاً در ميان كتاب‌ها مي‌ماند، به دست فراموشي سپرده مي‌شد. از اين رو بايد توجه داشت يكي از عواملي كه باعث شده حادثه‌ي عاشورا زنده بماند، اين است كه به صحنه كشانده شده و به ميان مردم آمده است.
با توجه به اين كه عزاداري ماه محرم و صفر يكي از بهترين فرصت‌هايي است كه در اختيار فرهنگ و مكتب ايران و ايرانيان قرار دارد تا با بهره‌گيري از آن روحيه‌ي ايثار، فداكاري، همبستگي ملي را ارتقاء دهندو از آن طريق فلسفه و سير حقيقي وقايع كربلا و فعاليت‌هاي سيدالشهدا(ع) به درستي تبيين شود.
عزاداري داراي قدرت و نقش سازنده‌اي در بزرگداشت، بقا، شهرت و شکوه تشيع بوده و ستون محکمي در خيمه‌ي شيعه محسوب مي‌شود.
با توجه به اين واقعيت كه عاشورا از فرهنگ شيعه جدانشدني و غير قابل حذف است، لذا دشمنان اسلام و به خصوص تشيع، براي نفوذ و حذف تدريجي فرهنگ عاشورا در بين مردم، به دنبال اين هستند كه چهره عاشورا و نهضت کربلا را با روش‌هاي مختلف مخدوش جلوه داده و براي دستيابي به اين هدف از تمامي امكانات به ويژه رسانه‌هاي نوين بهره مي‌برند. بدون شك بر يكايك شيعيان و حتي انسان‌هاي آزاده‌اي كه خارج از مكتب تشيع، مهر و محبت سرور و سالار آزادگان جهان را در سينه‌ي خود دارند، واجب است تا براي مقابله با تهديدهاي دشمنان، قبل از هر چيز با برنامه‌ها و روش‌هاي سوء آن‌ها آشنا شده و در مقابل جهل ديگران نيز بي‌تفاوت نباشند.