متن حکم رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:
بسم الله الرّحمن الرّحیم
جناب حجتالاسلام آقای حاج سیّد ابراهیم رئیسی دامت برکاته
اکنون که جناب حجتالاسلام و المسلمین آقای طبسی رحمةالله علیه پس از سالها تلاش مخلصانه و موفق در خدمتگزاری به بارگاه مبارک و منور حضرت علیبن موسی الرضا علیه آلاف التحیه و الثناء به سرای باقی شتافته و در جوار مضجع شریف آرمیدهاند، جنابعالی را که خود نشأتیافتهی آن دیار پر برکت، و برخوردار از صلاح و امانت، و کارآزموده در مدیریتهای کلان میباشید، به تولیت آن آستان نورانی و مقدس منصوب میکنم و توجه آن جناب را به نکاتی معطوف میدارم:
۱- خدمتگزاری آستان قدس رضوی، افتخار معنوی بزرگ و زمینهی بهرهمندی از روحانیت آن خورشید فروزان و تقرّب به ساحت ولایت آن مهر درخشان است. این فرصت کمنظیر را مغتنم بشمارید و همهی توش و توان خود را مصروف آن سازید و سرمایههای معنوی را که بحمدالله از آن برخوردارید، در پرتو آن افزایش دهید.
۲- خدمت به زائران آن بارگاه مقدس بویژه ضعفاء و نیازمندان را از رؤس برنامههای خود قرار دهید.
۳- خدمت به مجاوران و بویژه مستمندان و مستضعفان وظیفهی دیگری است که شایسته است به آن اهتمام ورزید.
۴- آستان قدس ظرفیت فرهنگی عظیمی است که میتواند در فضای عمومی کشور و جهان اسلام اثرگذاری کند؛ شایسته است با کمک خبرگان فرهنگی، بیشترین بهره از این ظرفیت کمنظیر در ترویج معارف قرآنی و مکتب اهلبیت علیهمالسلام گرفته شود.
۵- مجموعهی فضاها و بناهای آستان قدس گنجینهی منحصر به فردی از هنر معماری اسلامی و ظرائف و لطائف علمی و هنری پر مضمون ملت ایران است؛ نگهداری و نگهبانی از این موزهی عظیم که در زمان تولیت فقید به نزدیک ده برابر گذشته ارتقاء یافته از جملهی وظائف بزرگ و شایستهی توجه است.
۶- حفاظت از موقوفات و بهرهگیری بهینه از آن در مصارف خود که متولی فقید بدان اهتمامی ویژه داشتند و بویژه بهرهمند ساختن تهیدستان نقاطی از کشور که آن موقوفات در آن قرار دارند، بر حسب گنجایش وقفنامهها نیز وظیفهی بزرگ دیگری است.
۷- سامان بخشیدن به بنگاههای اقتصادی و خدماتی آستان قدس رضوی و انضباط قانونی آنها نیز باید همواره مد نظر بوده از آن غفلت نشود.
بار دیگر جنابعالی را به استمداد از انوار مقدسهی آن مضجع روحانی که بیشک به توفیق در انجام این وظائف کمک شایانی خواهد کرد و نیز به نکتههای ۲ و ۳ توصیه میکنم و رحمت و مغفرت و رضوان الهی را برای متولی فقید سعید که در مدیریت و پیشرفت این دستگاه عظیم سعی وافر و خالص مبذول داشتند مسألت مینمایم و توفیق جنابعالی و همه خدمتگزاران آن آستان رفیع را همراه با تشکر از زحمات آنان از خداوند متعال خواستارم.
والسلام علیکم و رحمةالله
سیّد علی خامنهای
۱۷/ اسفند ماه/ ۱۳۹۴
به گزارش سادس پیش تر حجتالاسلام و المسلمین غلامحسین محسنی اژهای در نود و سومین نشست خبری سخنگوی قوه قضاییه که روز گذشته با حضور نمایندگان رسانههای داخلی برگزار شد، در پاسخ به سوالی مبنی براینکه بعد از فوت تولیت آستان قدس رضوی گمانههایی درباره سپردن تولیت این آستان به یکی از مسئولان ارشد قوه قوی شده است آیا شما تغییرات در سطح مدیران ارشد دستگاه قضا را تایید میکنید گفت: صحبت جدی شده است که آقای رئیسی دادستان کل کشور به عنوان تولیت آستان قدس رضوی معرفی شوند.
آستان قدس رضوی به چه معناست؟
آستان قدس رضوی در لغت به معنی بارگاه پاک و مطهر امام رضا(ع) است ولی در اصطلاح و به طور عموم به مجموعهٔ حرم مطهر، دستگاهها، نهادها، ادارات فرهنگی، صنعتی، کشاورزی، درمانی و… گفته میشود که مشتمل بر موقوفات تاریخی امام رضا(ع) است.
فعالیتهای آستان قدس رضوی در راستای حفظ احیای موقوفات و ایفای تعهدات بر اساس نیات واقفان و نیازهای زائران حرم علی بن موسیالرضا است.
تولیت آستان قدس رضوی از ابتدای انقلاب به حکم امام خمینی(ره) با آیت الله عباس واعظ طبسی بوده است.
شش معاونت آستان قدس رضوی
این سازمان شامل شش حوزهٔ معاونت، شامل معاونت اماکن متبرکه و امور زائرین، معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی، معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی، معاونت املاک، اراضی، معاونت امور حقوقی و موقوفات، معاونت فنی و عمران موقوفات است.
یک سازمان تحت عنوان سازمان توسعه حریم حرم حضرت رضاعلیه السلام که متولی توسعه حرم و ساخت و سازهای آن است و مؤسسه سازمان اقتصادی رضوی که سرپرستی حدود پنجاه شرکت اقتصادی را بر عهده دارد و پانزده مؤسسه و بنیاد فرهنگی و اجتماعی زیر نظر شورای عالی فرهنگی است.
این بنیاد با استفاده از نذورات و موقوفات مردمی اهدا شده از تردد بیش از ۳۰ میلیون زائر (که حدود ۳۰۰ میلیون تشرف میشود) حرم علی بن موسی الرضا(ع) [سالیانه] و در آمدهای شرکتها و موسسات وابسته به سازمان اقتصادی رضوی تأمین مالی میشود.
این بنیاد بزرگترین کارفرما در استان خراسان است که مجری حدود ۵۰ شرکت و مؤسسه اقتصادی نظیر کارخانجات صنایع چوب، نان قدس رضوی، کارخانه آرد، موسسه دامپروری قدس رضوی و دو دانشگاه تحت عنوان دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دانشگاه امام رضا (ع) است.
از اول انقلاب تاکنون تولیت این بنیاد با آیت الله عباس واعظ طبسی بوده است.
همچنین قائم مقام آستان قدس رضوی در حال حاضر مهدی عزیزیان میباشد که دفتر وی در ساختمان شماره ۱ در اداره مرکزی آستان قدس رضوی میباشد.
حرم علی بن موسی الرضا (ع) سالانه پذیرای بیش از ۳۰ میلیون زائر شیعه از سراسر جهان است.
بسیاری از شیعیان اموال خود را به این آستان وقف میکنند که قدمتی دیرینه در ایران و خارج از آن دارد
تولیت آستان قدس رضوی پس از آیت الله طبسی چه کسی خواهد بود؟
البته دلیل اصلی اینگونه حدس و گمان ها درباره جانشین آیت الله واعظ طبسی به اهمیت جایگاه تولیت آستان مقدس حرم مطهر امام رضا علیه السلام برمی گردد. جایگاه ویژه ای که با وجود خزائن ویژه و گران قیمت و کتابخانه بسیارغنی و نیز وجود موقوفات فراوان و حساسیت ویژه برای نگهداری این اموال و املاک و جلوگیری از رسیدن دست های بعضا ناپاک و مغرض برای تصرف موقوفات، وظیفه بسیار خطیر و سنگینی را بر دوش شخص متولی می گمارد.
توزيع و پراکندگي جغرافيايي موقوفات
پراکندگي جغرافيايي موقوفات آستان قدس رضوي در طول تاريخ به اين شرح است: الف. استان خراسان: مشهد، چناران، قوچان، شيروان، بجنورد، فاروج، فريمان، تربت جام، باخرز، نيشابور، سبزوار، تربت حيدريه، کاشمر، گناباد، سرخس و بيرجند؛
ب. استان گلستان: گرگان؛
ج. استان مازنداران: ساري، چالوس؛
د. استان گيلان: رشت، لاهيجان، لنگرود؛
ه. استان تهران: ورامين، تهران، کرج، گرمسار؛
و. استان قزوين: قزوين؛
ز. استان کرمان: کرمان، بم، راور، سيرجان، رفسنجان؛
ح. استان يزد: يزد؛
ط. خوزستان: شوشتر؛
ي. استان فارس: شيراز، نيريز؛
ک. استان اصفهان: اصفهان،
ل. موقوفات خارج از کشور: سوريه، افغانستان، آذربايجان شوروي، هندوستان.
نوع اموال وقفي
اين اموال انواع متعددي دارند که با بررسي وقفنامههاي موجود در آستان قدس، به اين قرار است:
املاک مزروعي، اراضي شهري، دکاکين، منزل، اتومبيل، سپردههاي ثابت بانکي، سهام کارخانهها، بيمارستان، آسياب، قنات، موتور چاه آب، چاه آب، باغات، کتب خطي،
و چاپي، و مجموعههاي هنري.
موارد مصرف عوايد موقوفات
عمدهي مصارف عوايد موقوفات آستان قدس رضوي در ۲۵ فصل طبقهبندي شده که هر يک از اين فصول نيز به موادي تقسيم پذيرند. اين فصول ۲۵ گانه عبارتند از:فصل اول: حقوق متوليان؛
فصل دوم: حقوق ناظران؛
فصل سوم: سوخت روشنايي حرم مطهر؛
فصل چهارم: پاکسازي و خوشبو کردن حرم مطهر؛
فصل پنجم: خادمان، حافظان، دربانان، فراشان، مؤذنان و کفشداران؛
فصل ششم: تعميرات حرم مطهر؛
فصل هفتم: دارالشفاء و بيمارستانهاي وابسته؛
فصل هشتم: مهمانسرا و اطعام؛
فصل نهم: زوار؛
فصل دهم: برگزاري مراسم جشن و سرور در اعياد مذهبي و پرداخت عيدي به خدام و ايتام سادات؛
فصل يازدهم: سوگواري و روضهخواني براي معصومين و ائمه اطهار (عليهمالسلام)؛
فصل دوازدهم: ايتام سادات؛
فصل سيزدهم: سادات، طلاب و اهل علم؛
فصل چهاردهم: فقرا و مستمندان؛
فصل پانزدهم: فرش حرم مطهر؛
فصل شانزدهم: کتابخانههاي آستان قدس؛
فصل هفدهم: نايب الزيارة؛
فصل هجدهم: خيرات و مبرات؛
فصل نوزدهم: حافظان مقابر خانوادگي واقفان؛
فصل بيستم: اولاد و ذويالارحام واقفان؛
فصل بيست و يکم: موقوفات مطلقهي آستان قدس رضوي (حق مصرف عوايد اين گونه وقفنامهها بدون ذکر نوع آن به آستان قدس رضوي واگذار شده است.)؛
فصل بيست و دوم: موقوفات مطلبهي آستان قدس رضوي (عوايد موقوفات احصا شده در طومارهاي عليشاهي و عضدالملکي که بدون ذکر مصرف در طومارها درج شدهاند براي مصالح آستان قدس رضوي هزينه ميشوند.)؛
فصل بيست و سوم: موقوفات مطلقهي آستان قدس رضوي (رقباتي است که از محل عوايد آستان قدس رضوي خريداري شده است. عوايد اين رقبات نيز در مسير مصالح آستان قدس رضوي هزينه ميشود.)؛
فصل بيست و چهارم: مصارف متفرقه (يا به تعبيري ساير مصارف که در قالب ۲۳ فصل مذکور نميگنجد، نظير شيرخوارگاه، فرش و بوريا براي مسجد گوهرشاد، سقاخانه، شهرداري، فرمانداري، استانداري،تأمين هزينهي تحصيلي شاگرد اول دانشکدهي پزشکي تهران و…)؛
فصل بيست و پنتجم: امور فرهنگي (تأمين بخشي از مخارج دبستانها، هنرستانها و کمک به محصلان مستضعف اين واحدها با ذکر نام دبستان و هنرستان و نيز تأسيس دانشگاه، مدرسه، دبيرستان، و يتيمخانه…)
از سوی دیگر آستان قدس رضوی از جمله قدرتمندترین هلدینگ های کشور طبقه بندی می شود که در زمینه های مختلف ساختمانی، دامداری، دارویی و صنایع غذایی و… فعالیت می کند.
در خصوص اهمیت جایگاه تولیت آستان قدس رهبر کبیر انقلاب اسلامی، مرحوم «امام خمینی(ره)» نیز در حکم آیت الله واعظ طبسی به این مسئولیت حساس اشاره نمودند.
در بخشی از این حکم که در فروردین ماه سال ۱۳۵۹ صادر گردید می خوانیم:
«… با کمال جدیت و به طور دقیق از متعلقات آنجا خصوصاً کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و موقوفات و سایر متعلقات آن آستان مقدس محافظت کامل را بفرمایید و از حیفومیل و ضیاع اموال جلوگیری نمایید و حضرات خدام محترم با جنابعالی در این امر لازم تشریک مساعی خواهند نمود و آنچه لازم به تذکر است این مطلب میباشد که هیچیک از نهادهای جمهوری اسلامی مانند جهاد سازندگی و همچنین وزارت ارشاد ملی و یا اشخاص عادی حق دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد.. »
البته باید به همه مطالب بالا مساله مهم حضور میلیونی زوار در هر سال، گرداگرد حرم امام رضا علیه السلام و تاثیرات شدید معنوی و فرهنگی زیارت ثامن الائمه علیه السلام و چگونگی ایجاد بستر مناسب برای بهره برداری هرچه بیشتر از این ظرفیت عظیم انسانی و همینطور بروز پدیده ها و ساختارهای موقت و ثابت اقتصادی که به طور طبیعی در مسیر زیارت، در داخل یا مجاورت حرم مقدس رضوی در شهر مقدس مشهد و استان خراسان رضوی شکل می گیرد را اضافه کرد.
حال جایگاه متولی آستان قدس رضوی بیش از پیش هویداست. فردی که باید علاوه بر حفظ استقلال در اداره امور فرهنگی و اقتصادی از نهاد های دولتی (مندرج در حکم امام خمینی)، باید پاسخگوی اعتقادی و معنوی ظرفیت عظیم زائرانی باشد که به طور طبیعی هنگام زیارت امام رضا علیه السلام و بهره برداری معنوی از فضای حرم مطهر، درگیر مسائل کلان سیاسی و بین المللی و نیز مسائل جزئی روحی و روانی خانواده و محیط زندگی در شهر و روستای خود می باشند.
اظهار نظرهای سیاسی (به خصوص در حمایت یا انتقاد از قوه مجریه و حمایت از شخصیت های مطرح سیاسی کشور)، نحوه مدیریت اقتصادی موقوفات حرم و تعیین جهت دهی فرهنگی و اعتقادی فضای حرم رضوی، مسائل مهم و بعضا چالش برانگیز دوران تولیت آیت الله واعظ طبسی بود که اکنون موجب پیش بینی های گروه های مختلف سیاسی درباره جانشین ایشان در جایگاه تولیت آستان قدس رضوی و همینطور نمایندگی ولی فقیه در استان خراسان رضوی می گردد.
اما سخنگوی سخنگوی قوه قضاییه می گوید صحبت جدی شده است که آقای رئیسی دادستان کل کشور به عنوان تولیت آستان قدس رضوی معرفی شوند.