پستان مهمترین عضوی است که بیماریهای آن، زنان را به درمانگاهها و مطبها راهنمایی میکند. شایعترین علامت بیماریهای پستان، درد، پس از آن توده که حدود 70 درصد موارد خوش خیم است) و پس از آن ترشح غیر طبیعی از نوک سینه است.
نکاتی برای پیشگیری از سرطان سینه
ضایعات بدخیم یا سرطانی پستان بیشتر در دوران یائسگی یا بعد از آن ایجاد می شود و با بالا رفتن سن، شیوع این ضایعات نیز افزایش می یابد. حدود 75 درصد سرطانهای پستان بعد از 40 سالگی و کمتر از 2 درصد آنها قبل از 30 سالگی ایجاد می شود.
نکات روانی – اجتماعی سرطان سینه
پستان یکی از نمادهای زنانگی است. فکر از دست دادن پستان برای بسیاری از زنان غیر قابل تحمل است. واکنش زن نسبت به هر بیماری واقعی یا مشکوک ممکن است شامل ترس از بدشکلی و از دست دادن جذابیت و ترس از مرگ باشد. این نگرانیها می تواند مانع بزرگی در مقابل ارزیابی مشکلات پستان باشد. به عقیده روانشناسان بین پستان و صفت مادری ارتباط نمادین وجود دارد. و زمانی که یک پستان برداشته می شود این صفت به شدت مورد تهدید قرار می گیرد. طبیعی است که سلامت روانی زنان ممکن است با از دست دادن پستان به مخاطره بیفتد.
معاینه پستان
در هنگام معاینات عمومی یا تناسلی زنان و یا در صورت مشکوک شدن، استرس یا شکایت بیمار از بیماری پستان، معاینه ی پستان انجام می گیرد. یکی از موانع در معاینه ی کامل پستان، این است که اکثر بیماران و بسیاری از پزشکان نسبت به معاینه ی این عضو تا حدی حساسیت نشان می دهند و ناراحت می شوند. برخوردی دقیق و ماهرانه و همراه با توضیح کافی توسط پزشک، معاینه را آسان می کند. معاینه پستان توسط متخصص، در سنین 20 تا 40 سالگی هر سه سال یک بار و پس از آن سالی یک بار توصیه می شود. معاینه کامل پستان شامل ارایه توصیه هایی درباره خودآزمایی پستان نیز هست که در زیر به آن اشاره می گردد. توصیه می شود بانوان محترم ماهانه یک بار خود را با روشی که توضیح میدهیم آزمایش کنند.
خودآزمایی پستان (معاینه پستان توسط خود فرد)
از آن جایی که در کشور ما 80 درصد سرطان سینه توسط خود زنان کشف می شود، آموزش چگونگی انجام و زمان معاینه ی پستان به زنان بسیار مهم است. تمامی دختران دبیرستانی باید نسبت به نحوه ی خودآزمایی آگاه شوند و آن را به عنوان یک وظیفه ی بهداشتی هر ماه انجام دهند. طبق تحقیقات به عمل آمده، تخمین زده می شود که تعداد کمی از زنان هر ماه پستان خود را معاینه می کنند. حتی زنانی که معاینه ی ماهیانه ی پستان را انجام می دهند نیز اغلب با تأخیر به پزشک مراجعه می کنند. دلایل این رفتار را باید در مواردی از قبیل مسائل اقتصادی، عدم آگاهی از اهمیت و روش انجام خودآزمایی، عوامل روانی، ترس، خجالت بی مورد و افسردگی دانست. انجام معاینه ماهانه پستان بعد از هر دوره قاعدگی برای بانوان 30 ساله و بالاتر حتماً توصیه می شود.
آگاه کردن زنان از نحوه ی انجام خودآزمایی بسیار حیاتی است. بهترین زمان معاینه ی پستان توسط خود فرد، پایان دوره ی قاعدگی یا چند روز پس از خاتمه ی قاعدگی است. زیرا در دوران قبل از قاعدگی ممکن است به طور طبیعی پرخونی و یک توده با قوام نرم در سینه وجود داشته باشد که چند روز بعد از شروع قاعدگی از بین می رود. زنان بعد از یائسگی نیز می توانند معاینه ی ماهیانه ی پستان را هر ماه در یک روز معین انجام دهند. مهم این است که روز معاینه ثابت باشد. زنانی که رحمشان را برداشته اند باید درباره ی بهترین زمان برای انجام خودآزمایی با پزشک خود مشورت کنند. البته لازم است زنان تفاوت بافت طبیعی غده ای را با بافت چربی تشخیص دهند و اگر در هنگام لمس توده ای از هر نوع کشف کردند نباید زیاد آن را مالش دهند، بلکه باید به پزشک مراجعه نمایند.
نحوه ی انجام خود آزمایی پستان
1 – مشاهده:
طوری در مقابل آیینه قرار بگیرید که از سر تا کمر خود را ببینید. سپس پستانهای خود را از جلو و بعد از راست و چپ مشاهده کنید. آن گاه بازوها را در طرفین بدن قرار دهید و به اندازه، شکل، رنگ، نمای ظاهری کلی، سیاهرگ ها، نوک پستان و سایر ویژگیهای پستانها دقت کنید.
بازوها را به بالای سر ببرید. به طوری که به دنبال بالا بردن بازوها هر دو پستان به سمت بالا حرکت کنند. سپس پستانها بررسی کنید.
کف دستها را پشت سر، به هم قفل کرده و شانهها را به عقب بکشید و به پستانها نگاه کنید و آنها را از نظر فرورفتگی پوست، تو کشیدگی نوک پستان ها، عدم تقارن و پوسته پوسته شدن و سایر علائم بررسی کنید.
دستها را در دو طرف کمر قرار دهید و شانهها را به طرف داخل و قدری به سمت جلو و پایین بیاورید. سپس پستانها را مورد بررسی قرار دهید. در نگاه کردن به پستان باید به بزرگی و غیر یکنواختی و یا ظاهر توده در پستان و یا بسیار مهمتر فرو رفتگیهای کوچک، به خصوص با بالا بردن دستها توجه کرد.
2 – لمس:
برای لمس پستانها در حالت درازکش قرار بگیرید. یک بالش زیر شانه در سمت مورد معاینه بگذارید و دست همان طرف را زیر سر قرار دهید. سر انگشتهای خود را به یکدیگر بچسبانید و از قسمت نرم انگشتان برای لمس پستان استفاده کنید. ( با دست چپ پستان را معاینه کنید و برعکس )
از انتهای بالایی پستان ( حدود استخوان ترقوه ) تا پایین پستان ( لبه پایینی سینه بند ) و از جناغ سینه تا تمام زیر بغل باید معاینه شوند. برای این کار می توانید از اطراف نوک پستان در دایرههای فرضی هم جهت با عقربههای ساعت، لمس را انجام دهید.
پس از لمس هر پستان، لمس زیر بغل همان طرف را انجام دهید. لمس زیر بغل مانند لمس پستان با نوک انگشتان انجام می شود و در صورت وجود هرگونه سفتی یا غده در زیر بغل، باید جهت معاینه به مراکز بهداشتی مراجعه نمایید.
در انتهای معاینه، پستانها را در جهات مختلف مانند حالت دوشیدن فشار دهید و به ترشحات نوک پستان توجه کنید. ترشحات نوک پستان شایع هستند و اگر از هر دو پستان باشند، معمولا خطری ندارند. ترشحات خونی یا خونابه ای و بی رنگ یک طرفه مهمتر هستند و ممکن است به دلیل بیماریهای سرطانی ایجاد شده باشند.
شما می توانید لمس پستان را در زیر دوش حمام نیز انجام دهید، به این دلیل که آب و صابون حرکت انگشتان بر پوست را آسان می نماید.