آمارها نشان مي‌دهد که 50 درصد از زنان از ظاهر خود راضي نيستند و بعضي از آن‌ها عيب‌هاي بسيار کوچک صورت و بدن خود را بسيار بزرگ مي‌بينند، اين افراد مبتلا به نوعي بيماري روحي – رواني به نام سندرم خودزشت‌پنداري هستند.
به گزارش سادس به نقل از هفته نامه امین جامعه، روزي چندبار جلوي آينه مي ايستد و به صورتش خيره مي شود. انگشتش را زير بيني مي گذارد و نوکش را بالا مي برد، ابروهايش را بالا و پايين مي کند، بعضي وقت ها به پف زير چشمش دست مي کشد، از چين و چروک هاي دور چشمش مي نالد و اخم هايش را در هم مي کشد، بالاخره جوش هاي ريز و درشت زيرپوستي و خال هاي کمرنگ و پررنگ بهانه اي می شود که به اين نتيجه برسد که به اندازه کافي زيبا نيست و به عمل جراحي و فلان کار و بهمان کار نياز دارد! برخي از افراد به ويژه خانمها اين ويژگي را دارند و به قول روانشناس ها به «سندرم خودزشت پنداري» دچار هستند. اين افراد غالبا وقتي جلوي آينه قرار ميگيرند، از شکل و صورت و اندام خود راضي نيستند و مدام به دنبال راهي براي تغيير ظاهرشان به هر شکل و شيوهاي فکر ميکنند….
دکتر “محسن بهشتي‌پور” روان شناس در مصاحبه با هفته نامه امین جامعه گفت: عوامل زيادي وجود دارد که احساس زشت‌بودن را در ميان انسان‌ها تقويت مي‌کند. شايد دانستن اين عوامل بتواند به فرد در ريشه‌يابي احساسات منفي کمک کند و زندگي شادتري را براي او به ارمغان بياورد.
ناراضي از ظاهر
آمارها نشان مي‌دهد که 50 درصد از زنان از ظاهر خود راضي نيستند و بعضي از آن‌ها عيب‌هاي بسيار کوچک صورت و بدن خود را بسيار بزرگ مي‌بينند. در بعضي از آن‌ها اين حالت به‌قدري شديد است که گاهي به چندين عمل جراحي زيبايي دست مي‌زنند، اما درنهايت بازهم از ظاهرشان راضي نيستند. درواقع اين افراد مبتلا به نوعي بيماري روحي – رواني به نام سندرم خودزشت‌پنداري هستند و اگر بيماري‌شان درمان نشود، دچار افسردگي مي‌شوند و حتي ممکن است دست به خودکشي هم بزنند!
دکتر محسن بهشتي‌پور روانشناس با بيان اين مطالب، مي‌گويد: اين بيماري در افراد مختلف به‌شکل‌هاي گوناگوني خود را نشان مي‌دهد. سندرم خودزشت‌پنداري تا حدي مشابه بي‌اشتهايي عصبي است که فرد با تصور چاق‌بودن، از غذا خوردن اجتناب مي‌کند؛ با اين تفاوت که در بي‌اشتهايي عصبي، نگراني فرد در مورد شکل ظاهري کل بدن است، اما در سندرم خودزشت‌پنداري، بيمار روي يک يا چند نقطه خاص از صورت يا بدن خود تمرکز مي‌کند. فرد مبتلا به اين بيماري، مرتب صورت خود را در آينه چک مي‌کند يا برعکس از ديدن آينه فراري است. اين بيماري هم در مردان و هم در زنان ديده مي‌شود و معمولا از سنين نوجواني علائم خود را نشان مي‌دهد.
علائم بيماري
همان‌طور که گفته شد، اين سندرم از دوره نوجواني آغاز مي‌شود و مي‌تواند به‌مرور شدت يابد. افرادي که به اين بيماري مبتلا هستند، معمولا به‌طور افراطي از لوازم‌آرايشي استفاده ميکنند، ساعت‌ها در مورد شکل ظاهري خود فکر ميکنند و از دوستان خود اين سؤالات را مي‌پرسند: «من چاق‌ترم يا فلاني؟»، «من زشتم؟»، «بيني من بزرگ است؟»، «لکه‌هاي صورتم مشخص است؟» و سؤالاتي از اين دست.
دکتر بهشتي‌پور ادامه مي‌دهد: چک‌کردن مرتب صورت خود در آينه، شيشه و حتي عينک ديگران، پرسيدن از ديگران در مورد ظاهر خود، کندن جوش‌هاي صورت، خيره‌شدن به ديگران که در بيشتر موارد اين کار با هدف مقايسه با خود انجام مي‌شود، مراجعه مرتب به مطب‌هاي پوست، مو، زيبايي و علاقه شديد به انجام عمل‌هاي جراحي زيبايي، از ديگر علائم اين بيماري است.
پيشگيري و درمان
از آنجا که ميل به زيباترشدن در بين اين بيماران به‌طور سيري‌ناپذيري شدت پيدا مي‌کند و جراحي‌هاي متعدد هم نمي‌تواند اين تصور خودزشت‌پنداري را برطرف کند، بيماران بايد تحت درمان‌هاي روان‌شناسي قرار بگيرند؛ چراکه بايد طرز فکر و باور ذهني آن‌ها تغيير کند.
دکتر بهشتي‌پور با بيان اين مطالب بيان مي‌کند: يکي از رويکردهاي درماني که امروزه پاسخ‌دهي خوبي داشته، رويکرد شناختي – رفتاري است که 82درصد از اين بيماران به‌وسيله آن بهبود يافته‌اند. درضمن درمان با اين رويکرد، ميزان عزت‌نفس، افسردگي و اضطراب را هم کاهش مي‌دهد. عوامل زيادي وجود دارد که احساس زشت‌بودن را در ميان انسان‌ها تقويت مي‌کند. شايد دانستن اين عوامل بتواند به فرد در ريشه‌يابي احساسات منفي کمک کند و زندگي شادتري را براي او به ارمغان بياورد. شايد عجيب به‌نظر برسد، اما آمارها نشان مي‌دهد که از هر هشت زن، فقط يک‌نفر آن‌قدر اعتمادبه‌نفس دارد که خود را زيبا بداند.
متأسفانه داشتن ظاهري زيبا يکي از مهم‌ترين فاکتورهاي داشتن اعتمادبه‌نفس به‌شمار مي‌آيد، به‌طوري‌که بيش از 50درصد از زنان عنوان کرده‌اند درصورتي‌که ظاهر بهتري داشتند، اعتمادبه‌نفس‌شان هم بيشتر از حال مي‌شد. اين روانشناس تأکيد مي‌کند: تقويت اعتمادبه‌نفس يکي از مؤثرترين راه‌هاي درمان است. گاهي حتي يک دلگرمي ساده ازطرف اطرافيان يا تعريف و تشکر از ما به‌خاطر کار مثبتي که انجام داده‌ايم، مي‌تواند اعتمادبه‌نفس‌مان را بسيار افزايش دهد. اين افراد بايد در زمينه‌هايي که احساس ميکنند به اعتمادبه‌نفس بيشتري نياز دارند، از افراد متخصص و باتجربه راهنمايي بخواهند. با يک روانپزشک خوب و مجرب مشورت کنند؛ تمام کتاب‌ها، مقالات و سمينارهاي مرتبط با اين موضوع نيز مي‌تواند براي‌شان مفيد باشد.
تقويت ايمان
وي با اشاره به تقويت ايمان به‌عنوان راه پيشگيري و درمان اين سندروم، عنوان مي‌کند: بي‌ترديد هر يک از ما در زندگي با موانع و دلسردي‌هايي روبه‌رو مي‌شويم. گاهي اين نا اميدي‌ها طبيعي است؛ اما اگر به آن‌ها مانند وسيله‌اي براي يادگيري و رشد معنوي خود بنگريم، به‌خوبي درمي‌يابيم که اين ناکامي‌ها و سرخوردگي‌ها پايان راه نيست. اگر به توانايي‌هاي‌مان ايمان بياوريم، قاطعانه تصميم‌گيري مي‌کنيم. اگر در راه رسيدن به هدف‌مان ثابت‌قدم بوده و اراده‌اي قوي داشته باشيم، مي‌توانيم بر موانع غلبه کنيم. اگر در دشواري‌هاي اين مسير به‌جاي رهاکردن، همواره مصمم و هدفمند باشيم، به‌خوبي مي‌توانيم با چالش‌ها روبه‌رو شويم.
تغيير در باورها
بنا به گفته اين روانشناس کساني‌که اين بيماري را دارند، بهتر است بپذيرند که زيبايي يک امر نسبي است. شايد يک‌نفر بسيار زيبا و جذاب جلوه کند، اما همه افراد او را نمي‌پسندند؛ چراکه سليقه‌ها و نگرش‌ها در مورد زيبايي و تناسب‌اندام متفاوت است و هر شخصي زيبايي خاص خود را دارد. بايد به بيمار تفهيم شود که از پيش‌داوري و ذهن‌خواني پرهيز کند و نبايد احساس کند همه در مورد او نظر مي‌دهند. اگر هم کسي نگاهش کرد، معني‌اش اين نيست که قيافه‌اش زشت است. دکتر بهشتي‌پور يادآور مي‌شود: به‌عبارتي درمان اين بيماران به تغيير نگاه‌شان به خود و محيط پيرامون‌شان وابسته است تا بتوانند از ظاهرشان لذت ببرند. اين افراد بايد از جراحي‌هاي متعدد خودداري کنند و منطقي‌تر تصميم بگيرند. البته گاهي اوقات احتياج به مداخلات دارويي نيز پيش مي‌آيد.