سعید منتظر المهدی*: چند سالی است نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران برای مناسبت ها و روزهای خاص شعاری را در قالب چند مفهوم ترکیبی انتخاب و به یکایک مردم کشور معرفی می کند. امسال نیز بر اساس آن رسم دیرین و سنت مورد پسند جامعه شعار «پلیس و مردم؛ نظم و قانونمندی ونشاط بهاری» را برای ایام عید و تعطیلات نوروزی در آغاز سال هزار و سیصدو نود و پنج برگزیده است.
انتخاب و معرفی شعار از سر اتفاق نیست بلکه این اقدام دارای چندین و چند پشتوانه و مبانی متقن نظری و مفهومی ، اعم از مبانی مکتبی و دینی و علمی و دانشی است. در تایید این مدعا کافی است اندکی در متون معرفتی و منابع ، «زبان شناسی»، «عصب شناسی» و «روان شناسی» تامل بورزیم. آنگاه با سهولت درخواهیم یافت که مفاهیم نغز مندرج در شعارهای مهم، شعورمندند و لاجرم هم ذهن و ضمیر را سمت و سو می بخشند و هم جهت گیری و بیش و کمی رفتار را معین می کند. افزون بر آن ، شعار «جهت گیری» و «انتظارات ” طراح و متولی شعار را نمایان می سازد و او در آن چارچوب طرح و تدبیر و نقشه و اقدام خود را سر و سامان می بخشد. به تعبیری می توان شعار را نوعی ” آموزه ” (دکترین ) و” نقشه راه ” تلقی کرد. از همین روی است که شعارها اغلب از ترکیب چند مفهوم و ” دانش واژه ” شکل می گیرند. چه، به ندرت می توان آموزه و نقشه را در عبارات تک مفهومی ، ضابطه مند (فرمول بندی ) ساخت. به همین سبب شعار عید و تعطیلات نوروزی سال ۱۳۹۵ ناجا نیز از چند واژه و …. عبارت مفهومی پدید آمده است .
عبارت نخست شعار نوروزی که بخش آغازین شعار را زینت بخشیده است ” پلیس و مردم ” است. در کنار هم آمدن این دو ریشه در یک باور دیرین است، آن باور این است که اولاً : پلیس و مردم ” پیوندی ارگانیکی ” ( و نه مکانیکی ) با یکدیگر دارند و لاجرم هرگز و هیچگاه نمی توان آنها را از یکدیگر جدا نمود. به ویژه پلیس به عنوان ” اندامی ” از” اندام واره” جامعه ” من ” هویتی اش را از مردم اخذ می کند و با همان مردم می تواند این هویت را ” خواستنی ” و نیرومند سازد. ثانیاً پلیس و مردم نیازمند هم هستند. جامعه بی پلیس هر چقدر هم پر فضیلت و اخلاق مند باشد پس از چندی در بی نظمی (آنارشی) و کژکاردی فرو می غلتد و انسجام و هارمونی و همگرایی آن دستخوش اختلال واقع می شود. پلیس بی مردم نیز هر چقدر پرتوان و به روز شده و متخصص باشد، در انجام بهینه ماموریت های حیاتی و اصلی خویش باز می ماند و در مراقبت دلسوزانه از جامعه به سوی ناکامی می رود. از همین روی این دو ، ناگزیر باید پیوسته در تعامل فعال با یکدیگر باشند و” مغز ” و ” قلب ” خود را همسو با هم کند. از همسویی این دو ( یعنی قلب و مغز ) نیز ” همدلی ” صمیمانه و ” همفکری ” آگاهانه بر می خیزد.
دومین بخش شعار، عبارت ” نظم و قانونمندی ” است. این عبارت بدان معنا است که در وهله نخست ضرورت ” نظم گرایی ” و ” قانونمندی ” پلیس و مردم مورد تاکید چندین و چند باره قرار گیرد. و در وهله دوم نظم برخاسته از قانون ( نظمی که خاستگاه قانونی دارد ) یادآوری شود. چنین نظمی ” ضابطه مند ” است و لاجرم در ایجاد و تقویت آن باید گام در راه ” افراط “( زیاده خواهی و زیاده روی ) و تفریط ( کم خواهی و حداقل طلبی ) نهاد. چنین نظمی بر گرفته از فطرت ما آدمیان است . چه، ما به صورت ذاتی از بی نظمی و شلختگی و بی قواره گی گریزانیم و منظم بودن و مرتب بودن و در چارچوب ساختارهای معین حرکت کردن و عمل کردن را می پسندیم و دوست می داریم. خلاصه آنکه ، این بخش از شعار بدان معنا است که در ایام تعطیلات و البته در سایر ایام، پلیس ضمن اجتناب از درگیر شدن در جزئیات بی اهمیت و پرهیز از سخت گیری های غیر ضرور، باید بستر و زمینه ” هنجارمند عمل کردن ” و ” منظم رفتار کردن ” را برای شهروندان محترم فراهم سازد. در مقابل شهروندان نیز با احترام به قوانین و رعایت عرف و هنجار و قواعد پذیرفته شده رفتاری قانونمند و در شأن شهروندان قرن بیست و یکمی جامعه اسلامی به نمایش بگذارند. آشکار است که نمایش چنین رفتار و کنشی مستلزم حرمت نهادن به حقوق دیگران و تعامل سازنده و مثبت با همگان است و البته گردن نهادن به درخواست ها و راهنمایی هایی قانونمند کارکنان پلیس و اجتناب از بحث و جدل غیر ضروری با آنها، به ویژه در جاده ها و سایر معابر، می تواند تحقق نظم برخاسته از قانونمند ی را دو چندان سازد.
سرانجام واپسین عبارت شعار نوروزی پلیس”نشاط بهاری ” است. این بخش از شعار هم یک ” آرزو ” است و هم یک ” پیامد ” محتوم . آرزو از آن رو که یکایک فرماندهان و مدیران و کارکنان ناجا بهاری طربناک و شاد و ایمن و خوشایند و وجد آمیز را برای تمامی هم وطنان عزیز آرزو می کنند و از خدای بزرگ مسئلت می کنند که تمامی هم میهنان گرامی سال ۹۵ را بگونه ای نشاط انگیز و دلپذیر آغاز کنند و آن را در نهایت رضایت و امنیت و آرامش، استمرار بخشند و در اوج بر آورده شدن آرزوها و خواسته های خداپسندانه و عزت آفرین خود پایان بخشند. اما محتوم، از آن رو که اگر همگی عزم خود را جزم کنیم که اعمال خود را در محدوده قوانین کشور به سامان برسانیم و از ” شتاب ورزی ” و ” بی احتیاطی ” و ” فرو شدن در رفتارهای خطر آفرین” اجتناب ورزیم و به روی یکدیگر لبخند بزنیم و به حقوق دیگران احترام بگذاریم و در تعامل با دیگران حتی المقدور “نوع دوستی” را پیشه خود سازیم، از هم اکنون می توانیم مطمئن باشیم که تعطیلاتی سرشار از “نشاط بهاری” خواهیم داشت و سال جدید را با مهر و امید و شادی آغاز و با عزت و سلامت و افتخار انشاء الله به پایان خواهیم رساند.
*معاون اجتماعی ناجا