جرائم رایانه ای موارد متعددی را در بر می گیرد که مهمترین آن به نقض حریم خصوصی اشخاص در فضای مجازی مرتبط است.
به گزارش سادس به نقل از نکته آنلاین، حریم خصوصی افراد در اینترنت و فضای مجازی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و در ایران نیز قوانین متعددی برای حفظ حریم خصوصی کاربران در نظر گرفته شده است که شامل موارد اخلاقی، مالی و … می شود.
بسیاری از افراد بعد از ورود به فضای مجازی هر گونه فعالیت را حق خود می دانند و دست به اعمالی مانند دسترسی غیرمجاز به داده های رایانه ای یا مخابراتی نظیر هک ایمیل یا اکانت افراد، شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال در سیستمهای رایانهای یا مخابراتی نظیر استفاده از نرم افزارهای شنود چتهای اینترنتی، دسترسی غیرمجاز به دادههای سری و… می شوند.
قانون جرائم رایانه ای در کشور ما انجام فعالیت هایی مانند در دسترس قرار دادن دادههای سری در حال انتقال، نقض تدابیر امنیتی سیستمهای رایانهای به قصد دسترسی به دادهها، حذف، تخریب، مختل یا غیرقابل پردازش نمودن دادههای دیگران، از کار انداختن یا مختل نمودن سیستمهای رایانهای، هتک حیثیت از طریق انتشار صوت و فیلم تحریف شده دیگران بوسیله سیستم های رایانه ای یا مخابراتی، نشر اکاذیب از طریق سیستمهای رایانهای، فروش، انتشار، در دسترس قرار دادن گذرواژه یا هر دادهای که امکان دسترسی غیرمجاز به دادهها یا سیستمهای رایانهای را فراهم میکند و آموزش نحوه ارتکاب جرایم دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانهای، تخریب و اخلال در دادهها یا سیستمهای رایانهای و مخابراتی در فضای مجازی جرم است و قانون برای مرتکبان آن مجازاتهایی را پیشبینی کرده است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تاکید بسیاری بر حفظ حریم شخصی افراد شده است و قوانین جرائم رایانه ای با استناد به قانون اساسی تدوین و تنظیم شده است.
اگر در فضای مجازی شخصی حقیقی یا حقوقی وارد حریم دیگران شود، حمایت های قانونی از فرد آسیب دیده وجود دارد. در اصول 19، 20، 22، 23، 25، 26، 27، 28، 30، 32، 33، 35، 38، 39، 40 و 42 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هرگونه تعرض به آبرو، جان، مال، حقوق، مسکن، پیشه، عقائد و اطلاعات خصوصی افراد ممنوع است.
در قانون جرائم رایانهای و مصادیق محتوای مجرمانه در فضای مجازی، حریم خصوصی مورد تاکید و مجازاتهای متفاوتی برای مخلان آن در نظر گرفته شده است.
در ماده 1 فصل اول این قانون با عنوان «جرائم علیه محرمانگی دادهها و سیستمهای رایانهای و مخابراتی» آمده است که «هرکس به طور غیرمجاز به دادهها یا سیستمهای رایانهای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
برابر ماده 3 نیز شنود اطلاعات حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از بیست تا شصت میلیون ریال یا هر دو مجازات؛ انتشار اطلاعات به صورت غیر مجاز به حبس از دو تا ده سال؛ فروش یا افشای اطلاعات به سازمان یا شرکت یا گروهی دیگر به حبس از پنج تا پانزده سال را برای خاطی به همراه دارد.
اگر کسی به طور غیرمجاز داده های دیگران را از سیستم یارانه حذف، تخریب یا غیرقابل پردازش کرده است به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم می شود.
همچنین اعمالی مانند وارد کردن، انتقال دادن، پخش، حذف کردن، متوقف کردن، دستکاری یا تخریب داده های سیستم های رایانهای حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات را به همراه دارد.
برداشتن داده های دیگری بدون اجازه با مجازت پاسخ داده شده است. برابر ماده 12 قانون جرائم رایانهای و مصادیق محتوای مجرمانه در فضای مجازی این افراد به جزای نقدی از یک تا بیست میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهند شد.
البته در این میان قانون درباره هتک حرمت سختگیرانه تر برخورد کرده است و هرکس به وسیله سیستم های رایانهای، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف و آن را منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
اگر این تغییر به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم میشود. انتشار تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری و انجام این اعمال به قصد تشویش اذهان عمومی نیز با مجازاتی مشابه پاسخ داده میشود.
با این تفاسیر باید در فضای مجازی مراقب حریم خصوصی یکدیگر باشیم چرا که در غیر این صورت با برخوردهای قانونی مواجه خواهیم شد.