سرپرست حوزه تربیت و یادگیری علوم تجربی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه متاسفانه در سال‌های اخیر یکی از حوزه‌هایی که از حیث زمان آموزش دچار مشکل شده «علوم تجربی» است که زمان آموزش آن کاهش جدی داشته و این موضوع خودش را در ارزیابی‌های بین المللی نشان داده است گفت: کاهش زمان آموزش، اثر مستقیم در جایگاه ما داشته و رتبه ما در علوم تجربی کمی کاهش یافته است.
احمد احمدی در گفت‌وگو با سادس، درباره جایگاه علوم تجربی در مدارس گفت: در ارزیابی بین‌المللی تیمز و پرلز که هر چهارسال یکبار انجام می‌شود مشارکت فعال داریم. از سال ۱۹۹۶ برای سنجش جمعیت کلاس چهارم و هشتم در دو موضوع علوم تجربی و ریاضی مشارکت داشتیم و این همکاری همچنان ادامه دارد. مقدمات شرکت در آزمون سال ۲۰۲۰ نیز در حال انجام است و این ارزیابی بین‌المللی کمک می‌کند که در مقایسه با کشورهای دیگر ارزیابی خوبی همراه با روایی بالا داشته باشیم و جایگاه خود را در این درس‌ها بسنجیم.
وی افزود: تیمزو پرلز یک ارزیابی جامع است و در آن برنامه درسی، کتاب‌های درسی، معلم‌ها و امکانات مدرسه مورد سنجش قرار می‌گیرد. حتی مدت زمان اختصاص داده شده برای آموزش علوم و ریاضی نیز درنظر گرفته می‌شود.
کاهش جدی زمان آموزش علوم تجربی
سرپرست حوزه تربیت و یادگیری علوم تجربی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: متاسفانه در سال‌های اخیر یکی از حوزه‌هایی که از حیث زمان آموزش دچار مشکل شده علوم تجربی است که زمان آموزش آن کاهش جدی داشته و این موضوع خودش را در ارزیابی‌های بین المللی نشان داده است. کاهش زمان آموزش، اثر مستقیم در جایگاه ما داشته و رتبه ما کمی کاهش یافته است، البته با بالا بردن کیفیت و بازدهی آموزش به کمک فناوری‌های جدید و آزمایش‌های ساده و دم‌دستی در کلاس می‌توان این فاصله را جبران کرد، به شرط آنکه دانش‌آموزان در کلاس و در تولید مفهوم نقش جدی داشته باشند.
احمدی در پاسخ به اینکه هر دانش آموز چند واحد علوم تجربی در دوره تحصیل می‌گذراند؟ گفت: این میزان در سال‌های مختلف متفاوت است، به عنوان مثال دانش‌آموزان در کلاس هفتم، هشتم و نهم هر هفته سه ساعت علوم تجربی دارند درحالی‌که در پایه ششم فقط دو ساعت در هفته به آموزش علوم تجربی اختصاص یافته است.
وی افزود: یکی از موارد مهم گزارش شده در ارزشیابی‌های تیمز این بود که در برخی موارد نتیجه آموزش در کشور مثبت نبوده است. به عنوان مثال تعدادی سوال را به دانش‌آموزانی که آموزش ندیده بودند، داده شد. همان سوالات به تعدادی که آموزش دیده بودند نیز داده شد. در برخی موارد درصد پاسخ‌های مثبت بچه‌هایی که کلا آموزش ندیده بودند به شکل معناداری بالاتر از دانش آموزان آموزش دیده بود.
انتقاد از عملکرد برخی معلمان علوم تجربی
احمدی با تاکید بر اینکه نباید فقط نگران ساعات آموزش باشیم، بلکه باید نگران کیفیت آموزش نیز باشیم گفت: متاسفانه برخی همکاران ما در کلاس‌های درس علوم تجربی که مملو از آزمایش، فعالیت و پرسش های مفهومی است، کتاب را به تعدادی پرسش و پاسخ تبدیل می‌کنند. آنها به جای بچه‌ها فکر می‌کنند، پاسخ می‌دهند و آزمایش می‌کنند و کار دانش‌آموزان این است که تعداد مشخصی سوال را بخوانند و پاسخ دهند که حاصل این نوع آموزش جز ناکارآمد شدن مغز بچه‌ها، چیز دیگری نیست.
وی با بیان اینکه در دنیای امروز کسی نمی‌داند نیاز ۱۰ سال دیگر چیست گفت: حفظ کردن تعدادی سوال و پاسخ به آن هیچ ارزشی ندارد و فرزندان ما نه تنها توانا نمی‌شوند بلکه دچار ناتوانی می‌شوند. بزرگترین چالش از منظر علم و فناوری این است که اکنون ۶۰ تا ۷۰ درصد شغل بچه‌ها و برخی دانش‌های پایه که نیاز ۱۰ سال آینده است مشخص نیست. باید چه کرد؟ راه حل این است که دانش‌آموزان یاد بگیرند وقتی با مسئله جدیدی برخورد کردند چگونه آن را حل کنند. اگر فرد مهارت یاد گرفتن را بیاموزد هیچ‌گاه دچار مشکل نمی‌شود.
سرپرست حوزه تربیت و یادگیری علوم تجربی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی افزود: کار اصلی ما آموزش این نوع مهارت‌ها و شکل دادن نگرش درست است. پس ما نگران کاهش ساعت آموزش نیستیم، بیشتر دنبال افزایش بهره‌وری در کلاس هستیم.
وی درباره چالش‌های آموزش علوم تجربی گفت: در آموزش مولفه‌های بسیاری دخیل است. کتاب، معلم، مدیرمدرسه، امکانات و فضای آموزشی، وسایل آزمایشگاهی، کارگاه‌های مجازی و پشتیبان از این جمله‌اند. اما در دنیا اعتقاد جدی دارند که معلم مهمترین مولفه آموزش است. معلم توانا دانش‌آموزان توانایی را پرورش می‌دهد. ولی اگر بهترین برنامه درسی را به معلمی بدهید که توانایی حرفه‌ای لازم را ندارد و آموزش کافی ندیده است، نمی تواند دانش‌آموزان را به اهداف برنامه درسی برساند.
معلم باید سرکلاس اجازه کشف مفهوم را به دانش آموزان بدهد
احمدی افزود: معلم باید سرکلاس اجازه کشف مفهوم را به دانش آموزان بدهد. معلم نقش راهنما و هدایت کنندگی را دارد نه کسی که دایره المعارف است و جزوه می‌دهد تا شاگردانش حفظ کنند. معلم به کمک بسته آموزشی، شرایطی را در سناریوی آموزشی‌اش طراحی وسپس اجرا می‌کند تا دانش‌آموزدر فرایند حل مسئله، تولید مفهوم و کشف و بازکشف کند.
وی با تاکید بر اینکه آموزش مدیران مقدم بر آموزش معلمان است اظهار کرد: مدیری که نداند آموزش درست چیست، مانع حرکت معلم می‌شود. اگر ما بخواهیم تحول جدی در آموزش ایجاد کنیم باید آموزش مدیران و مسئولان مناطق آموزشی را در اولویت قرار بدهیم و سپس آموزش معلمان را دنبال کنیم. مثلا سال‌هاست در مدارس بسیاری از کشورها، کلاس ویژه علوم، ریاضی، زبان و … وجود دارد و در آن کلاس‌ها امکانات مورد نیاز هر درس تدارک دیده شده است.
کارفرمایی موسسات کنکوری در مدارس
سرپرست حوزه تربیت و یادگیری علوم تجربی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: متاسفانه به نظر می آید کارفرماها در مدارس، موسساتی هستند که به صورت هفتگی و ماهانه آزمون‌هایی برگزار می‌کنند. معلم موظف می‌شود تا فلان تاریخ فلان درس را بدهد چون قرار است آزمون تستی از آن گرفته شود؛ این انحراف آموزشی، بسیار جدی است و باعث می‌شود به جای تمرکز روی توانایی‌های اصلی‌ای که دانش‌آموز باید کسب کند، روی یک سری آموزش‌های تک محور و چهارگزینه‌ای فاقد کارایی در زندگی متمرکز شویم.
انتهای پیام