سرویس اجتماعی سادس: فرارسيدن ايام مبارك رمضان و خط‌قرمزهاي تغذيه‌اي و پي‌بردن به چرايي و اما و اگرهاي غذايي اين ماه، بهانه‌اي شد تا گزارش اين هفته را به اين موضوع اختصاص دهيم.
ديابت و روزه‌داري
دكتر امير كامران نيكوسخن مديرعامل انجمن ديابت ايران، مي‌گويد: تعدادي از ديابتي‌ها بدون نياز به دارو، مي‌توانند قند خون خود را كنترل مي‌كنند. اگر اين افراد به‌شيوه صحيح روزه بگيرند و اين روزه‌گرفتن به كاهش وزن آنان منجر شود، روزه‌داري براي آنان مفيد است؛ اما افرادي كه قرص استفاده مي‌كنند، دقت‌هاي ديگري در مورد روزه‌گرفتن براي آن‌ها لازم است؛ زيرا نخوردن غذا درطول روز به‌دنبال مصرف قرص قند، ممكن است منجر به هيپوگليسمي(كاهش قند خون) شود. حتي در موارد شديد ممكن است فرد به كما رفته يا دچار مرگ شود.
اين متخصص ديابت مي‌افزايد: اين افراد(ديابتي‌هاي وابسته به قرص) براي گرفتن روزه حتي بايد قند خون‌شان در حد ايده‌آل كنترل شود؛ منظور كنترل روزانه قند خون و آزمايش است. همچنين روزه‌داري براي ديابتي‌هاي وابسته به انسولين تقريبا غيرممكن است، زيرا اين افراد به‌دليل نياز به تزريق انسولين در فواصل مختلف شبانه‌روز، با احتمال وقوع كاهش قند خون روبه‌رو هستند.
وي ادامه مي‌دهد: روزه‌داري در يك فرد ديابتي ممكن است سبب بالارفتن يا پايين‌افتادن قند خون شود كه در هر دو حالت براي فرد ديابتي خطرناك است. اين افراد درصورت تكرار افزايش يا كاهش ميزان قند خون، بايد از ادامه روزه‌داري در روزهاي بعد خودداري كنند؛ البته چنانچه قند خون به‌شدت پايين آمده باشد كه علائم هيپوگليسمي نظير لرزش دست‌ها، تپش قلب، گرسنگي بسيار شديد و… در فرد بروز كند يا قند خون به ميزان بالاي 25ميلي‌گرم درصد برسد، بايد به‌سرعت روزه را قطع کرده و اقدام‌هاي لازم انجام شود.
تأثير روزه‌داري بر جسم و مغز
ماه مبارک رمضان فرصت مناسبي است که مشکل‌ها و زمينه‌هاي نامساعدي که اغلب ازنظر سلامتي در بدن به وقوع مي‌پيوندد، با انجام يک روزه‌داري سالم و برنامه‌ريزي‌شده و اصولي، اصلاح و سلامتي بدن ارتقاء پيدا کند.
دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذيه، در اين خصوص به امين‌جامعه مي‌گويد: طبق تحقيقات، کاهش کالري دريافتي در برنامه غذايي روزانه، مي‌تواند مشکل‌هاي مزمن مانند بيماري‌هاي قلبي – عروقي و همچنين بيماري‌هاي متابوليک مانند ديابت، سرطان، پرفشاري خون و چربي خون را اصلاح کند.
اين عضو هيئت‌علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران مي‌افزايد: نتايج مطالعه‌هاي انجام‌شده در دنيا نشان داده که محدوديت دريافت کالري در مدل‌هاي حيواني و انساني، موجب هوشياري و افزايش تمرکز ذهني مي‌شود؛ بنابراين روزه‌داري مي‌تواند روي عملکرد جسماني و اصلي مغز تأثير بگذارد.
وي ادامه مي‌دهد: مسلما روزه‌داري اصول و شيوه‌اي ازنظر تغذيه و غذاخوردن سالم دارد؛ اول اينکه مهم است تمام مواد مغذي و کليدي به بدن برسد. دوم اينکه در فاصله افطار تا سحر، وعده‌ها و ميان‌وعده‌ها بايد متناسب با نياز بدن تنظيم بشوند. سوم، اين موضوع بسيار لازم و ضروري است که افراد روزه‌دار بايد در فاصله بين افطار تا شام، از خوراکي‌هايي که تراکم کالري يا درصد کالري‌شان بالا است، زياد استفاده نکنند. بهتر است روزه‌داران در اين فاصله از مصرف غذاهاي پرکالري که در رأس آن‌ها چربي‌ها هستند، مانند روغن‌ها، شير پرچرب، پنير پرچرب، گوشت‌هاي پرچرب، سوپ، آش، گوشت‌هاي چرخ‌کرده، مغز دانه‌ها تا حد امکان کمتر مصرف کنند؛ به‌ويژه افرادي که پيش از آغاز ماه مبارک رمضان دچار اضافه‌وزن و چاقي شده‌اند.
گروه‌هاي اصلي غذايي
وفا مي‌افزايد: گروه‌هاي اصلي غذايي(شير، لبنيات تازه و کم‌چرب، نان و غذاي تهيه‌شده از آرد کامل غلات، سبزي‌ها، صيفي‌جات و ميوه‌هاي کامل، گوشت‌ها به‌ويژه گوشت قرمز با مقدار چربي کم) بايد در برنامه غذايي افراد روزه‌دار وجود داشته باشد و در فواصل زماني منظم از فاصله افطار تا شام مصرف بشود. همچنين اين افراد بايد موقع افطار با آرامش غذاخورده و تند غذا نخورند. مصرف بيش‌ازحد آش يا خوراکي‌هاي مايع بايد در اين ايام کاملا کنترل‌شده باشد.
اين عضو هيئت‌علمي دانشگاه علوم‌پزشکي ايران ادامه مي‌دهد: بهترين نوشيدني در فاصله افطار تا شام، آب است تا ميزان کم‌آبي بدن فقط با نوشيدن آب تأمين شود. بهتر است روزه با آب ولرم باز شود. پس از آن روزه‌داران مي‌توانند در بين ميان‌وعده‌هاي‌شان از افطار تا سحر، آب خنک‌تري بنوشند.
وي همچنين به موارد منع روزه‌داري اشاره‌کرده و مي‌گويد: در دستور شرع اسلام، اولين اصل براي منع روزه‌داري، آسيب نرساندن به سلامت بدن است؛ بنابراين تشخيص اين امر به‌عهده خود فرد واگذار مي‌شود؛ اگر فردي تشخيص بدهد با روزه‌گرفتن، سلامتي‌اش به مخاطره مي‌افتد، نه‌تنها ثواب نخواهد برد، بلکه دچار معصيت نيز شده است. اگر فردي قادر به تشخيص اين مسئله نبود، بايد به پزشک مراجعه کند. پزشک با ارزيابي ميزان سلامتي فرد، مثلا ابتلا نداشتن به ديابت، بيماري قلبي و عروقي، کليوي و…، مي‌تواند تشخيص دهد که آيا فرد قادر به گرفتن روزه است يا خير.
شرايط بيماران قلبي براي روزه‌داري
شرايط روزه‌داري بيماران قلبي و عروقي به نوع و شرايط بيماري، نحوه بروز بيماري، سن بيمار و فاکتورهاي همراه آن(علاوه‌بر بيماري قلبي، فرد مبتلا به بيماري‌هاي کليوي، کبدي يا ديابت است و…) و بسيار فاکتوري مؤثر ديگر بستگي دارد. به‌همين‌دليل صرفا نمي‌توان گفت که فرد مبتلا به بيماري قلبي مي‌تواند روزه بگيرد يا نه. اين افراد بايد زير نظر و تأييد اصلي پزشک معالج‌شان اقدام به روزه‌داري کنند. پزشک اين افراد حتما بايد با درنظرگرفتن فاکتورهاي بيماري و براساس شرايط بيمار، قضاوت کند که آيا بيمار مي‌تواند اقدام به گرفتن روزه کند يا نه. اين بيماران پس از تأييد پزشک متخصص‌شان مي‌توانند با رعايت احتياط‌هاي لازم، مراسم و آئين روزه‌داري را برگزار کنند.
دکتر مسعود قاسمي رئيس انجمن علمي آترواسکروز ايران، با بيان اين مطالب مي‌گويد: قطعا هر انسان سالمي در اين ايام بايد در شيوه غذاخوردن، ميزان حجم غذاي مصرفي و الگوهاي غذايي خود، تغييرهايي ايجاد کند. بيماران قلبي و عروقي نيز ضمن رعايت اين نوع مسائل بايد احتياط‌هاي لازم را به‌کار ببرند. اگر تمام اين شرايط و احتياط‌ها رعايت شود، روزه‌داري نه‌تنها سخت و مضر نيست، بلکه براي سلامتي و آسايش بدن نيز مفيد است. نکته بسيار مهم ديگر، تجويز يا فاصله زماني مصرف داروهاي اين بيماران است. اين بيماران بنابر صلاحديد متخصص قلب و عروق و تغيير زمان و فاصله مصرف داروها، مي‌توانند فرضيه روزه‌داري را اجرا کنند.
تـندرستی در مـاه میهمانی خدا
